Аляксандра Матвійчук

Аляксандра Вячаславаўна Матвійчук (па-ўкраінску: Олександра В'ячеславівна Матвійчук; 8 кастрычніка 1983, г. Боярка, Кіеўская вобласьць) — украінская праваабаронца, ляўрэатка прэмій імя Васіля Стуса і «Абаронца дэмакратыі».

Аляксандра Матвійчук
Дата нараджэньня	8 кастрычніка 1983(1983-10-08)[1] (41 год)
Месца нараджэньня	Боярка (горад), УССР, СССР
Месца вучобы	юрыдычны факультэт Кіеўскага нацыянальнага ўнівэрсытэту імя Тараса Шаўчэнкі[d] (2007) Ukrainian Humanities Lyceum[d]
Занятак	праваабаронка, адвакатка
Месца працы	Цэнтар грамадзянскіх свабодаў[2]
Сябра ў	Украінскі ПЭН[d][3]
Узнагароды	Прэмія імя Васіля Стуса[d] (2007) прэмія за правільны лад жыцьця[d] (2022) 100 жанчынаў[d] (2022) Абаронца дэмакратыі[d] (2016) ганаровы доктар Каталіцкага ўнівэрсытэту Лювэну[d] (16 лютага 2023)
Аляксандра Матвійчук у Вікісховішчы

Старшыня арганізацыі «Цэнтар грамадзянскіх свабодаў», якая ў 2022 годзе атрымала Нобэлеўскую прэмію міру^[4]. Працуе над пытаньнем правоў чалавека ва Украіне і рэгіёне АБСЕ.

Жыцьцяпіс

Аляксандра Матвійчук нарадзілася 8 кастрычніка 1983 году ў горадзе Боярка Кіеўскай вобласьці.

Скончыць Украінскі гуманітарны ліцэй (з адзнакай), юрыдычны факультэт (2007, з адзнакай) і асьпірантуру катэдры тэорыі і гісторыі дзяржавы і права (2010) Кіеўскага нацыянальнага ўнівэрсытэту імя Тараса Шаўчэнкі, Школу законатворчасьці Інстытуту заканадаўства Вярхоўнай Рады Ўкраіны (2011), Стэнфардзкі ўнівэрсытэт (2018, Праграма ўкраінскіх новых лідэраў Цэнтру па пытаньнях дэмакратыі, разьвіцця і вяршэнства права (CDDRL) Стэнфардзкага унівэрсытэту)^[5].

На чацьвёртым курсе навучаньня ў Кіеўскім нацыянальным унівэрсытэце імя Тараса Шаўчэнкі праводзіла трэнінгі ад «Фонду правоў чалавека». Пры гэтым пасьпявала кіраваць студэнцкім самакіраваньнем на юрыдычным факультэце і выкладаць Правазнаўства ў гімназіі ў роднай Боярцы^[6]. 4 чэрвеня 2021 году была абраная кандыдатам для вылучэньня на абраньне сябрам Камітэту ААН супраць катаваньняў^[7].

Старшыня праўленьня Цэнтру грамадзянскіх свабодаў (з 2007); сябар Кансультатыўнай рады пры Ўпаўнаважаным Вярхоўнай Рады Ўкраіны па правах чалавека (з 2012)^[8]; каардынатарка грамадзянскай ініцыятывы «Эўрамайдан SOS», якая была створана ў адказ на жорсткі разгон студэнцкіх дэманстрантаў 30 лістапада 2013 году з мэтай аказаньня прававой дапамогі перасьледуемым пратэстоўцам ва Ўкраіне (з 2013).

Ініцыятар кампаніі # SaveOlegSentsov^[9] (пасьля вызваленьня Алега Сянцова была перайменаваная ў #LetMyPeopleGo) для вызваленьня ўкраінскіх палітвязьняў.  

Аўтар шэрагу альтэрнатыўных справаздач для розных органаў ААН, Рады Эўропы, Эўразьвязу, АБСЕ і Міжнароднага крымінальнага суда^[10].

Узнагароды

• Ляўрэат прэміі імя Васіля Стуса (2007) — за выдатныя дасягненьні ў гэтай галіне, выразную грамадзянскую пазыцыю, актыўную прысутнасьць ва ўкраінскай культурнай прасторы^[11];
• Дыплём лепшых ўсеўкраінскіх моладзевых грамадзкіх арганізацый Украіны (2009, Дэбатная акадэмія) ;
• Прэмія Сюра Ліндэбраке за дэмакратыю і правы чалавека, Каралеўства Нарвэгія (2015)^[12];
• Лаўрэатка прэміі «Абаронца дэмакратыі» ад місій АБСЕ, Парлямэнцкая асамблея АБСЕ (2016)^[13];
• Прэмія «Адважная жанчына Украіны» ад амбасады ЗША (2017)^[14];
• Прэмія «За правільны лад жыцьця» ад шведзкага фонду Right Livelihood Award (2022)^[15].