Аркадзь Моркаўка

Аркадзь Андрэевіч Моркаўка (26 студзеня 1900, в. Зазер’е, Менскі павет, Менская губэрня — 24 красавіка 1957, Менск) — беларускі паэт.

Аркадзь Моркаўка лац. Arkadź Morkaŭka
Асабістыя зьвесткі
Нарадзіўся	26 студзеня 1900 (125 гадоў) в. Зазер’е, Менскі павет, Менская губэрня (цяпер Пухавіцкі раён, Менская вобласьць)
Памёр	24 красавіка 1957 Менск
Літаратурная дзейнасьць
Род дзейнасьці	паэт, выкладчык, інжэнэр, партызан
Дэбют	«К новаму году» // «Вольны сьцяг», № 1, 1922
Аркадзь Моркаўка ў Вікісховішчы

Біяграфія

Нарадзіўся ў сялянскай сям’і чыгуначніка Андрэя Кандратавіча і Марыі Максімаўны (пам. 1919). Пачатковую адукацыю атрымаў у вясковай школе. Скончыў курсы тэлеграфістаў у Менску (1916), працаваў тэлеграфістам на станцыі Менск (1916—1924). Вучыўся ў Віцебскім электрамэханічным тэхнікуме (1924—1927). У 1928—1930 уваходзіў у рэдкалегію часопіса «Маладняк», у 1930 — у рэдкалегію часопіса «Полымя». Скончыў энэргетычны факультэт Беларускага політэхнічнага інстытуту (1934), працаваў інжынэрам, галоўным інжынэрам рэспубліканскай Палаты мер і вагі; адначасова — ва Ўсесаюзным энэргетычным таварыстве.

У гады нямецка-савецкай вайны ў менскім падпольлі: маючы тэхнічную адукацыю, вырабляў капсулы для мін на заказ падпольшчыкаў. У пасьляваенны час працягнуў працу ў Палаце мер і вагі. Па сумяшчальніцтве, да апошніх дзён, працаваў выкладнікам энэргетычнага факультэту Беларускага політэхнічнага інстытуту.

Творчасьць

Друкавацца пачаў з 1922. Найбольш плённы паэтычны пэрыяд А. Моркаўкі прыпадае на 1924—1927^[1]. Апублікаваў адзіную прыжыцьцёвую кнігу «Дым жыцьця» (1928). Друкаваўся ў многіх тагачасных пэрыядычных выданьнях. У 1930-я адышоў ад ад літаратурных справаў, не выступаў на старонках пэрыёдыкі.

Па сьмерці паэта выйшлі дзьве яго анталёгіі: «Гады, як ветразі» (1959), «Вершы» (1973). Творы А. Моркаўкі перакладаліся на расейскую, украінскую і чэскую мовы.

Ацэнкі

Паводле Р. Бярозкіна, паэзіі А. Моркаўкі 20-х гадоў уласьціва імкненьне да суб’ектыўнага, глыбока індывідуальнага і асабістага раскрыцьця праблем, якія хвалявалі тагачаснае савецкае грамадзтва^[2]. На думку дасьледніка, у паэзіі А. Моркаўкі «непасрэдна грамадзкая тэма не знайшла глыбокага і тэмпэрамэнтнага выяўленьня»^[3]. Паводле М. Мішчанчука, у паэзіі А.Моркаўкі на першы плян выходзіць не канстатацыя рэвалюцыйных перамен у жыцьці, а паглыбленае раскрыцьцё такіх спрадвечных паняцьцяў, як праца («Працуй»), лёс чалавецтва ў гістарычным пляне («Я жыў», «Сфінкс…»), месца чалавека ў сусьвеце («Накрыліся хаты»), хваляваньне — спакой («І ў зацішшы, кажуць, ёсьць навалы…»)^[2]. Як адзначае С. Вірзоўскі, А. Моркаўка імкнуўся адысьці ад «маладнякоўскіх» тэм і вобразаў^[4].

На думку М, Мішчанчука, паэт выкарыстоўваў традыцыі Янкі Купалы і Якуба Коласа, салідарызуючыся з Уладзімерам Дубоўкам, А. Гурло, Язэпам Пушчам і Ўладзімерам Хадыкам^[2].

На думку дасьледніка беларускай літаратуры М. Гарэцкага:

	…галоўны матыў у творчасьці Моркаўкі — філязофскі разгляд розных зьяваў жыцьця. Ён закранае і сацыяльнае змаганьне, і сацыялістычнае будаўніцтва, і адносіны між горадам і вёскаю, і адносіны да каханае жанчыны і г. д., але скрозь ў яго пры гэтым зьяўляюцца філязофскія разважаньні, галоўны матыў якіх: хоць няма нічога вечнага, але сьвет прыгожы, жыцьцё патрабуе змаганьня, і таму будзем жыць і змагацца. На яго творчасьці ёсьць значны сьлед інтэлігенцкае замкнутасьці, у яго шмат пэўнага індывідуалізму і туманнага інтэлігенцкага касьмізму. Але ў яго вершах ёсьць, тым часам, і непасрэдная радасьць жыцьця, бадзёрасьць, дзейнае клясавае пачуцьцё[5].

У паэзіі ваеннага пэрыяду, А. Моркаўка ставіць у цэнтры сваіх вершаў вобраз чалавека, расьпятага на крыжы зямных дарог і трывог. На думку М. Мішчанчука, такім разуменьнем вайны ён збліжаўся з К. Чорным і апярэджваў шмат у чым тагачасную публіцыстычна-рытарычную паэзію^[6].