Базыліка Сьвятога Крыжа (Варшава)

Касьцёл Сьвятога Крыжа (па-польску: Kościół Świętego Krzyża) — рыма-каталіцкая царква ў Варшаве (Польшча). Знаходзіцца ў Сяродмесьці па вул. Кракаўскае прадмесьце, 3. Належыць ордэну ксяндзоў-місыянэраў Сьвятога Вінсэнта з Поля.

Базыліка
Базыліка Сьвятога Крыжа Bazylika Świętego Krzyża
Базыліка Сьвятога Крыжа ў Варшаве
Краіна	Польшча
Места	Варшава
Адрас	Кракаўскае прадмесьце[d] (3)
Каардынаты	52°14′19″ пн. ш. 21°1′0″ у. д.
Канфэсія	Каталіцтва
Эпархія	Варшаўская архідыяцэзія[d]
Ордэнская прыналежнасьць	Ксяндзы-місыянэры
Тып будынка	Малая базыліка
Архітэктурны стыль	барока
Аўтар праекту	Юзэф Шыман Бялёцьці
Дата заснаваньня	1757
Будаваньне	1679—1696 гады
Асноўныя даты: заканчэньне будаўніцтва 1939—1945 — зьнішчаная
Рэліквіі і сьвятыні	абраз сьв. Юды Тадэя
Статус	ахоўваецца дзяржавай (1 ліпеня 1965)[1]
Сайт	Афіцыйны сайт
Базыліка Сьвятога Крыжа на мапе Польшчы Базыліка Сьвятога Крыжа
Базыліка Сьвятога Крыжа на Вікісховішчы

Мінуўшчына

Эпітафія Фрэдэрыка Шапэна аўтарства Леанарда Марконі

Статуя Хрыста з крыжам праекту Анджэя Прушынскага перад уваходам

Пад 1510 рокам на гэтым месцы згаданая капліца пад тытулам Сьвятога Крыжа.

У 1525 пабудаваны драўляны касьцёл — філія калегіяты сьв. Яна. У 1615 перабудаваны, у 1653 перададзены ордэну ксяндзоў-місыянэраў і стаў цэнтральным храмам ордэну ў Польшчы. Касьцёл стаў адным з галоўных храмаў паўднёвага прадмесьця Варшавы, хоць напачатку нават не ўваходзіў у яе межы. Аднак ужо праз тры рокі Варшава была захопленая швэдзкімі войскамі ў часе «Патопу», а касьцёл зруйнаваны. За Янам III Сабескім было вырашана ўзьвесьці сьвятыню зноўку^[2]. Сучасны будынак паўстаў у 1679—1696 роках у барокавым стылі паводле праекту надворнага каралеўскага архітэктара Юзэфа Шымана Бялёцьці. 14 кастрычніка 1696 року прымас Міхал Стэфан Радзяёўскі кансэкраваў касьцёл.

У 1725—1737 былі ўзьведзеныя вежы, накрытыя позьнебарокавымі банямі, аўтарства Юзэфа Фантаны. Ягоны сын Якуб запраектаваў фасады (1756).

На Раство 1881 року ў касьцёле адбылася паніка, выкліканая чуткамі пра пажар, якія, аднак, не пацьвердзіліся. У цісканіне загінулі 29 чалавек. У гэтым здарэньні былі абвінавачаныя жыды, з-за чаго пачаўся пагром^[3].

У 1889 была рэканструяваная лесьвіца перад галоўным уваходам і пастаўленая статуя Хрыста з крыжам.

У першыя ж дні Другой сусьветнай вайны сьвятыня былі зьнішчаная. Страчаныя між іншых абразы «Боская вячэра» Францішка Смуглевіча і «Ўкрыжаваньне» Ежы Сямігіноўскага. Падчас Варшаўскага паўстаньня 6 верасьня 1944 году нацысты загналі ў сьвятыню дзьве самаходныя міны, якія зруйнавалі фасады касьцёлу, зьнішчылі скляпеньні над ніжнім касьцёлам, Вялікі алтар, алтары сьв. Роха і сьв. Вінсэнта з Поля.

У 1945—1953 сьвятыня адноўленая паводле спрошчанага праекту архітэктара Збароўскага. Інтэр’ер быў рэканструяваны без барочных паліхромаў і фрэсак. У 1960—1972 рэканструяваны галоўны алтар.

У 2002 року папа Ян Павал II павысіў касьцёл сьв. Крыжа да ўзроўню малой базылікі.

У калёнах храму пахаваныя урны з сэрцамі Фрыдэрыка Шапэна і Ўладыслава Рэйманта. У храме таксама маюцца эпітафіі Балеслава Пруса, Ігнацыя Юзэфа Крашэўскага, Балеслава Масьціцкага, Ўладыслава Сікорскага і Юльюша Славацкага.