Біржа Мальты

«Біржа Мальты» — фондавая біржа, заснаваная ў студзені 1992 году ў Валеце.

«Біржа Мальты»
мальт. Borża ta' Malta
Будынак біржы (2013 год)
Тып	фондавая
Разьмяшчэньне	Валета, Мальта
Заснаваная	8 студзеня 1992 (33 гады таму)
Уладар	Урад Мальты[1]
Ключавыя асобы	Джозэф Партэлі (старшыня Рады кіраўнікоў), Сайман Заміт (генэральны дырэктар)[2]
Валюта	эўра, даляр ЗША, фунт стэрлінгаў
Колькасьць лістынгаў	33 прадпрыемствы (2025 год)[3]
РынКап	▲16,1 млрд эўра (2023 год)[4]
Аб'ём	▲333 млн эўра (2023 год)
Індэксы	5: «ПДІБМ», «ДІАПБМ», «ДІУАБМ», «ДІЗАБМ», «ПЦІБМ»
Сайт	borzamalta.com.mt

На 2025 год вяла ўлік паёў і аблігацыяў, ажыцьцяўляла іх разьлікі і захоўваньне праз уласны Галоўны дэпазытарый каштоўных папераў. Мела міжнародную сувязь з «Клірстрымам» у Франкфурце-на-Майне (Нямеччына) і Люксэмбургу. Месьцілася ў Валеце на плошчы Кастыліі ў былой Гарнізоннай капліцы^[2]. Зь верасьня па ліпень была адчыненая для наведваньня ад 8:00 да 15:30, а ў жніўні — да 14:00^[5].

Гандаль

На 2025 год «Біржа Мальты» выкарыстоўвала гандлёвую сыстэму «Ксэтра» ад «Нямецкай біржы» (зямля Гэсэн). Усімі каштоўнымі паперамі, за выняткам паёў інвэстыцыйных фондаў, гандлявалі брокеры ад імя сваіх давернікаў. Гандаль і разьлікі ажыцьцяўлялі ў адпаведнасьці з Дырэктывай Эўразьвязу ад 2014 году № 600 «Аб рынках фінансавых інструмэнтаў». Управа фінансавых паслугаў Мальты зацьвярджала Правілы сяброўства на біржы, штодня атрымлівала справаздачнасьць пра зьдзейсьненыя на ёй угоды і дапускала эмітэнтаў у сьпісы каштоўных папераў на «Біржы Мальты» для іх разьмяшчэньня. Гандлявалі на біржы з панядзелка па пятніцу пры разьліку на другі дзень пасьля заключэньня ўгоды. Гандлёвы дзень падзяляўся на: перадгандаль а 9:00—9:30, безупынны гандаль а 9:30—15:30 і пасьлягандлёвы час а 15:30—16:00. Памер ціку (кроку) для найменшага зьмяненьня цаны аблігацыяў ураду і паёў прадпрыемстваў складаў 0,1 эўра, як і для паёў цаной ад 10 да 20 эўра пры першых 10 угодах за дзень. Паводле Рэгуляцыі Эўрапейскай камісіі 2016 году № 588, пры далейшым паніжэньні цаны паёў зьмяншаўся і дапушальны памер ціку (кроку) цаны на іх^[6].

Кожны брокерскі дом, які быў сябрам біржы, плаціў 10 000 эўра уступнага ўнёску і 930 эўра штогадовага ўнёску. «Біржа Мальты» зьбірала асобна за допуск да гандлю яшчэ 580 эўра і па 230 эўра ў год за кожнага наступнага гандляра ад брокерскага дому. Таксама бралася штомесячная плата ў 0,03 % ад другаснага абарачэньня брокераў на біржы, за выняткам гандлю аблігацыямі скарбу, і 0,1 % з пазабіржавых угодаў з каштоўнымі паперамі. Сярод іншага, зьбіралі штогадовую перадаплату ў 500 эўра за абслугоўваньне грашовага рахунку сябра біржы. Штомесяц зьбіралі плату за кожную біржавую ўгоду па 4,5 эўра, дзе 2,5 € ішло на гандлёвы збор, а яшчэ 2 € — на разьлік. Штоквартал зьбіралі плату па 2,5 эўра за кожную пазабіржавую ўгоду^[7].

Кожны эмітэнт каштоўнай паперы плаціў штогадовы збор ад 2250 да 116 000 эўра ў залежнасьці ад рынкавай капіталізацыі паёў або намінальнай вартасьці аблігацыяў памерам ад 11 млн да больш як 112 млн эўра. Плата на карысьць «Біржы Мальты» за інвэстфонд складала 1200 эўра пры зборы па яшчэ 1200 € за кожны з 5 першых траншаў або падфондаў з наступным зьмяншэньнем такога збору да 500 € ад 16-га і кожнага наступнага траншу (падфонду). Пры разьмяшчэньне дэпазытарных расьпісак па штогадовы зборы давалася зьніжка ў 50 %^[7].

Банкі плацілі па 1500 эўра за ўлік і фінансавы праспэкт, 1000 € за давыпуск каштоўных папераў, 500 € за 1-ы транш і канчатковыя ўмовы, а таксама 250 € за 2-і і наступныя траншы. Штогадовая перадаплата на карысьць «Біржы Мальты» за знаходжаньне іх каштоўных папераў у сьпісе складала 2000 эўра. Плата за заяўніка ў шматбаковую гандлёвую плятформу (ШГП) «Праспэкты» складала 5000 эўра пры дадатковым зборы 3000 € за апрацоўку дакумэнтаў пры забясьпечанасьці выпуску паёў матэрыяльнымі сродкамі. Штогадовы збор за ўдзел у ШГП «Праспэкты» складаў ад 4900 да 9800 эўра ў залежнасьці ад капіталізацыі паёў або наміналу аблігацыяў памерам да 3,5 млн і звыш 5 млн €. Асобным зборам за заяўку ў ШГП «Праспэкты» па 2000 эўра абкладалі дарадцаў прадпрыемстваў і па 1000 € — дарадцаў па допуску і адпаведнасьці. Штогадовая перадаплата для дарадцаў прадпрыемстваў і па адпаведнасьці складала 1000 эўра, а для дарадцаў па допуску — 500 €^[7].

Галоўны дэпазытарый каштоўных папераў (ГДКП) «Біржы Мальты» зьбіраў з кожнага эмітэнта па 6 эўра за ўлік кожнага з 2000 першых трымальнікаў яго паёў, па 3 € (50 %) за ўлік кожнага з такіх трымальнікаў дэпазытарных расьпісак і па 4,5 € (75 %) з трымальнікаў аблігацыяў. Адпаведная плата за трымальніка паёў скарачалася да 4,5 эўра пры больш як 5000 пайшчыках. Штогадовы ўліковы збор складаў ад 4,5 да 3 эўра за трымальніка пры іх ліку да 1000 і больш як 10 000. ГДКП зьбіраў з эмітэнта па 2 эўра за кожныя набыцьцё і продаж каштоўных папераў, па 11,5 € пазарынкавыя падзел і ахвяраваньне або пагадненьне перакупу з кожнага боку^[7]. ГДКП аказваў такія паслугі трымальнікам і эмітэнтам каштоўных папераў, як перадача права ўласнасьці, папраўка ў нязьменныя падрабязнасьці, афармленьне закладу, загад бясспрэчнага сьпісаньня, карыстаньне даходам, наўпроставая пазыка і апавяшчэньне ўлічанага трымальніка^[8].

Індэксы

Назва біржы па-мальтыйску (2015 год)

На 2025 год «Біржа Мальты» вылічала 5 індэксаў, зь іх 4 даходныя, у тым ліку 3 для аблігацыяў і адзін для паёў, і адзін цэнавы для паёў.

• «Паявы даходны індэкс Біржы Мальты» («ПДІБМ»). Вылічалі ад 1000 пунктаў з 27 сьнежня 1995 году. Зьмяшчаў рынкавую капіталізацыю ўсіх прадпрыемстваў на біржы, а таксама дывідэнды па іх паях. Падлічваўся штодня пры закрыцьці гандлю^[9]. На 23 красавіка 2025 году вырас да 8755 пунктаў^[10].
• «Даходны індэкс аблігацыяў прадпрыемстваў Біржы Мальты» («ДІАПБМ»). Вылічаўся з 30 сьнежня 2016 году ад 1000 пунктаў. Зьмяшчаў 15 найбольшых выпускаў аблігацыяў прадпрыемстваў, пералік якіх абнаўлялі штоквартал. Улучаў выплаты адсоткаў па аблігацыях. Падлічваўся штодня пры закрыцьці гандлю^[11]. На 23 красавіка 2025 году вырас да 1180 пунктаў^[12].
• «Даходны індэкс урадавых аблігацыяў Біржы Мальты» («ДІУАБМ»). Вылічаўся з 30 сьнежня 2016 году ад 1000 пунктаў. Зьмяшчаў 15 найбольшых выпускаў урадавых аблігацыяў, пералік якіх абнаўлялі штоквартал. Улучаў выплаты адсоткаў па аблігацыях. Падлічваўся штодня пры закрыцьці гандлю^[13]. На 23 красавіка 2025 году упаў да 962 пунктаў^[14].
• «Даходны індэкс збалянсаваных аблігацыяў Біржы Мальты» («ДІЗАБМ»). Вылічаўся з 31 сьнежня 2016 году ад 1000 пунктаў^[15]. На 23 красавіка 2025 году вырас да 1013 пунктаў^[16].
• «Паявы цэнавы індэкс Біржы Мальты» («ПЦІБМ»). Вылічалі ад 1000 пунктаў з 27 сьнежня 1995 году. Адлюстроўваў рынкавую капіталізацыю ўсіх прадпрыемстваў на біржы. Вылічаўся ў бягучым часе цягам гандлёвага дня^[17]. На 23 красавіка 2025 году вырас да 3867 пунктаў^[18].

Сяброўства

На 2025 год «Біржа Мальты» налічвала 17 сябраў, тым лік у 6 банкаў і 11 брокерскіх дамоў.

• Банкі: «Апостальства малітвы» (Біркіркара), «Банк Мальты» (Санта Вэнэра, Паўднёвы край), «Лямбардны банк Мальты», «Мі Дырэкт» (Сьліма), «Ганконска-шанхайскі банк Мальты» (Кормі) і замежны «Гіпа-банк Бургенлянду» (Аўстрыя).
• Брокерскія дамы: «Фінансавыя дарадцы Джэзманда Міцы», «Інвэстыцыйныя паслугі Калямата Куск'еры» (Біркіркара), «Курмі і партнэры» (Та Шбіш), «Фінансава-інвэстыцыйныя паслугі Майкла Грэча» (Вікторыя, востраў Гоца), «Скарбавае кіраваньне Фінко» (Флярыяна), «Інвэстыцыйныя паслугі МЗ» (Рабат), «Фінансавае кіраваньне глябальным капіталам» (Та Шбіш), «Рыца Фаруджа і ко» (Сьліма), «Капітальныя ўкладаньні Хога» (Сьліма), «Тымбэрлэнд Інвэст» (Сэнт-Джуліянз) і «ЭксНТ» (Сэнт-Джуліянз)^[4].

Мінуўшчына

У 1990 годзе зацьвердзілі Закон «Аб Біржы Мальты», на якой 8 студзеня 1992 году пачалі гандаль^[2]. У 1991 годзе «Біржа Мальты» ўступіла ў «Саюз эўрапейскіх фондавых біржаў» (Бэльгія) і Міжнародны саюз фондавых біржаў (Францыя). У 2006 годзе «Біржа Мальты» стала поўным сябрам «Эўрапейскага аб'яднаньня галоўных дэпазытарыяў каштоўных папераў» (Бэльгія)^[19]. 1 студзеня 2008 году «Біржа Мальты» стала наўпроўставым сябрам Трансэўрапейскай аўтаматызаванай сыстэмы валавых разьлікаў імгненных пераводаў у рэальным часе (ТАСВРІПРЧ)^[20]. У 2018 годзе заснавалі Ўстанову Біржы Мальты (УБМ) для правядзеньня па-ангельску для больш як 1300 чалавек звыш 90 навучальных курсаў за год, якія ў 2022 годзе зрабілі даступнымі анлайн. Навучальныя курсы падзяляліся на 10 галінаў: фінансавая пісьменнасьць, рынак капіталу, кібэрбясьпека, фінансавая справаздачнасьць, кіраваньне сродкамі, кадры, права, адпаведнасьць, пагроза партфэлю і прадпрыемству^[21].

У 2023 годзе сумарная выручка «Біржы Мальты» вырасла да 8,9 млн эўра пры апэрацыйным прыбытку ў 55 % (4,9 млн эўра). Выплаты дывідэндаў за 2023 год упалі з 3,7 млн да 2-х млн эўра. Сярод 54 супрацоўнікаў было 30 распараднікаў, 15 наглядчыкаў, 4 службоўцы і 5 штатных выканаўцаў. Большасьць штату складалі 36 жанчынаў. Агульнае рынкавае абарачэньне біржы вырасла на 15 % да 333 млн €, дзе паі прадпрыемстваў далі найбольшы рост на 81 % (26 млн €). Разьдзел урадавых аблігацыяў вырас на 22 % (24 млн €), а аблігацыяў прадпрыемстваў застаўся на ўзроўні 102 млн эўра. За 2023 год рынкавая капіталізацыя павялічылася на 9 % да 16,1 млрд €, дзе найбольшы рост на 15 % (597 млн €) зазнаў рынак паёў прадпрыемстваў. Выпуск аблігацыяў скарбу Мальты скарацілі да 2,2 млрд €. Галоўны дэпазытарый каштоўных папераў (ГДКП) «Біржы Мальты» вёў звыш 67 000 дзейных рахункаў, што складала звыш 12 % ад насельніцтва Мальты. Праз ГДКП прайшло 555 дзеяньняў прадпрыемстваў, утым ліку 374 выплаты адсоткаў і дывідэндаў. Сярод 135 новых каштоўных папераў на біржы разьмясьцілі 102 выпускі аблігацыяў скарбу. Лік рахункаў электроннага партфоліё біржы вырас да больш як 10 000^[4].