Пішчалаўскі замак

Пішча́лаўскі за́мак — помнік рэтраспэктыўна-замкавага стылю з элемэнтамі клясыцызму ў Менску. У будынку месьціцца сьледчы ізалятар (СІЗА) № 1. Таксама вядомы замак пад назовам «Валадарка» (бо месьціцца на вуліцы Валадарскага).

Турма
Пішчалаўскі замак
Пішчалаўскі замак у пачатку XX стагодзьдзя
Краіна	Беларусь
Горад	Менск
Адрас	вуліца Валадарскага
Каардынаты	53°53′56″ пн. ш. 27°32′53″ у. д.
Архітэктурны стыль	раньні клясыцызм
Аўтар праекту	Казімер Хршчановіч
Заснавальнік	Рудольф Пішчала[1]
Дата заснаваньня	1825
Будаваньне	???—1825 гады
Статус	Дзяржаўны сьпіс гісторыка-культурных каштоўнасьцяў Рэспублікі Беларусь
Пішчалаўскі замак на мапе Беларусі Пішчалаўскі замак
Пішчалаўскі замак на Вікісховішчы

Пішчалаўскі замак, малюнак XIX ст.

Пішчалаўскі замак у пачатку XX стагодзьдзя

Гісторыя

• 1825 — збудаваны па праекце архітэктара Казімера Хршчановіча (па замове памешчыка Рудольфа Пішчалы, у гонар якога й назвалі Пішчалаўскім замкам) на тагачаснай ускраіне Менску на гары ў Раманаўскім прадмесьці ў якасьці Менскай губэрнскай турмы.
• 1830—1831 — праз турму праходзілі ўдзельнікі Лістападаўскага паўстаньня.
• 1863—1864 — турма поўнілася паўстанцамі 1863—1864 гадоў.
• 1905—1907 — у турме быў арганізаваны камітэт Чырвонага крыжа.
• 1917 — царская ахова была замененая на дабраахвотнікаў, а пазьней зь вязьняў турмы была сфармаваная менская міліцыя.
• З 1999 — пачалі распрацоўвацца пляны па пераносе турмы з замку.
• 20 красавіка 2008 — абвалілася заходняя вежа галоўнага будынка. Паводле афіцыйнай вэрсіі прычынай стала састарэласьць збудаваньня^[2].

Архітэктура

Пішчалаўскі замак уяўляе сабою даволі вялікі прастакутны трохпавярховы аб’ём, накрыты чатырохсхільным дахам. Па чатырох кутах да гмаха прыбудаваны масіўныя цыліндрычныя вежы з дэкаратыўным завяршэньнем у выглядзе зубцоў і нізкім шатровым дахам. Вонкавая апрацоўка фасадаў даволі сьціплая і абмяжоўваецца гарызантальнай цягай-карнізам між другім і трэцім паверхамі, дэкаратыўнымі ваконцамі-байніцамі на вежах.

З паўночна-ўсходняга боку да асноўнага гмаху прыбудаваны двухпавярховы аб’ём, які з боку вуліцы мае завяршэньне ў выглядзе нізкага трохкутнага франтону і апрацаваны рустам на ўзроўні першага паверху. Звонку замак абнесены высокай мураванай сьцяною.

Вядомыя вязьні

Глядзі Катэгорыя:Вязьні Валадаркі

Вязьні часоў Расейскай Імпэрыі

• Вінцэнт Дунін-Марцінкевіч
• Юзэф Пілсудзкі (знаходзіўся тут пад сьледзтвам, у 1892 г. высланы ў Сыбір)^[2]
• Карусь Каганец (1905—1906 і 1910—1911)
• Іван Пуліхаў (у 1906 павешаны)
• Алесь Гарун (1907)
• Якуб Колас (1908—1911) — у турме пачаў пісаць «Новую зямлю».

Вязьні рэжыму Лукашэнкі

• Міхаіл Чыгір
• Андрэй Клімаў
• Дар'я Чульцова
• Алана Гебрэмарыям
• Аляксандар Васілевіч
• Андрэй Аляксандраў