Дзяволтва

Дзяволтва (Дзевалтва) — гістарычная краіна зь няпэўнымі межамі.

Назва

На думку гісторыка Міколы Ермаловіча, летапісная назва «Дзяволтва» — гэта сьцягнутая форма «Дзевалотва», што можа казаць пра насельнікаў гэтай краіны як адгалінаваньні балтыйскага племя лотвы, што ў старажытныя часы гіпатэтычна насяляла цэнтральную і паўночна-заходнюю частку Беларусі. На карысьць гэтага можа сьведчыць тое, што ў Хлебнікаўскім летапісе Дзяволтва называецца Лотвай^[1].

Гісторыя

Упершыню ўпамінаецца ў Галіцка-Валынскім (Іпацьеўскім) летапісе, дзе падаецца пералік князёў, якія падпісалі мірную ўмову 1219 году: «се кнѧзи из Дяволтвы: Юдьки · Поукѣикъ · Бикши · Ликиикъ». Існуе меркаваньне, што два апошнія князі (як Bixe і Lygeyke) упамінаюцца ў акце Міндоўга 1260 году, якім ён перадаў, у выпадку браку ў яго спадкаемцаў, сваё каралеўства Тэўтонскаму ордэну (дакумэнт прызнаецца дасьледнікамі фальсыфікатам)^[2].

У Іпацьеўскім летапісе (Іпацьеўскі сьпіс) пад 1264 годам адзначаецца, што Войшалк з дапамогай валынскіх князёў Шварна і Васількі, помсьцячы сваім ворагам, захапіў іх гарады «во Дявелътве и в Нальщанехъ». Мяркуецца, што да канца XIII стагодзьдзя Дзяволтва як асобная зямля з сваёй палітычнай арганізацыяй перастала існаваць і падпарадкавалася беспасярэдне вялікім князям літоўскім^[2].

Гістарычныя крыніцы не захавалі пэўнай інфармацыі пра межы Дзяволтвы. Паводле гістарычнай традыцыі, захаванай, у прыватнасьці, у хроніцы Мацея Стрыйкоўскага, Дзяволтва прывязвалася да ракі Сьвятой^[2]. Гісторык Генрык Лаўмянскі зьвязваў Дзяволтву з населеным пунктам Дзевалтовам^[3].