Затаўка

За́таўка^[1] (закра́са, запра́ва^[2], пе́рнасьць, спэ́цыя, прыпра́ва^[3]) — частка расьліны або неарганічнае рэчыва, якое дадаюць у ежу дзеля смаку і паху^[4]. Фактычна ў кулінарным мастацтве заправай называецца любое насеньне, плод, корань, кара або іншая расьлінная частка ў форме, якая перадусім выкарыстоўваецца дзеля араматызацыі або афарбоўваньня ежы. Затаўкі адрозьніваюцца ад траваў, якія ўяўляюць сабою лісьце, кветкі або сьцёблы расьлінаў, што выкарыстоўваюцца дзеля араматызацыі або ў якасьці ўпрыгожваньня. Расьлінныя падсалодвальнікі, як то цукар, не ўважаюцца за спэцыямі.

Затаўка

Падкляса ад	смакавы дадатак
Прызначэньне	кулінарыя, прыпраўленьне, араматызатар, харчовы фарбавальнік, кансэрваваньне
Матэрыял	водарная расьліна

Прыкладамі служаць перац, імберац, кары, гвазьдзікі^[5], харчовая соль, базылік і ляўровы ліст. Таксама бывае ежай, якую дадаюць да галоўнай стравы. Напрыклад, сала — найлепшая закраса для першых страваў^[4]. Закрасы можна выкарыстоўваць у розных формах, у тым ліку сьвежымі, цэлымі, сушанымі, таркаванымі, кроенымі, здробненымі, меленымі або пераробленыя ў настой. Гэтыя працэсы могуць адбывацца перад продажам спэцыяў, падчас гатаваньня ежы на кухні або нават за сталом пры падачы стравы, напрыклад, можна дадаць меленага перцу ў якасьці закрасы на гатовую страву. Некаторыя спэцыі, як то куркума, зрэдку дасяжныя ў сьвежым або цэлым выглядзе і звычайна купляюцца меленымі. Дробнае насеньне, як то фэнхель і гарчыца, можна выкарыстоўваць як у цэлым выглядзе, гэтак і ў выглядзе сьцертага парашку, у залежнасьці ад кулінарных патрэбаў. Сушаныя спэцыі маюць найдаўжэйшы тэрмін захоўваньня, таму яе можна купляць і захоўваць у большай колькасьці, што робіць яе таннейшай у разьліку на порцыю. Сьвежыя заправы, якто імберац, звычайна больш духмяныя, чым у сушаным выглядзе, але сьвежыя прыправы даражэйшыя і маюць значна карацейшы тэрмін захоўваньня.

Індыя вырабляе 75% сусьветнай прадукцыі прыправаў^[6]. Гэта адлюстроўваецца ў культуры празь ейную кухню. Гістарычна гандаль спэцыямі разьвіваўся ва ўсім Індыйскім субкантынэнце, а таксама ва Ўсходняй Азіі і на Блізкім Усходзе. Попыт Эўропы на закрасы быў адным з эканамічных і культурных варункаў, якія стымулявалі дасьледаваньні ў раньні Новы час. На сёньня людзям бракуе дастаткова клінічных доказаў таго, што ўжываньне затавак неяк уплывае на здароўе чалавека^[7].