Зялёныя рукавы

«Зялё́ныя рукавы́» (па-ангельску: Greensleeves) — традыцыйная ангельская фальклёрная песьня і мэлёдыя на матыў раманэскі або яе мякчэйшага варыянту, пасамэцца. Вядомая з XVI стагодзьдзя.

«My Lady Greensleeves» (1864). Мастак Дантэ Габрыель Расэцьці

Паходжаньне

Існуе павер’е, што «Зялёныя рукавы» склаў кароль Генрых VIII для сваёй каханкі і будучай жонкі Ганны Балейн. Тым ня меней, гэта аблуда, паколькі мэлёдыя песьні заснаваная на італійскім стылі складаньня, які стаў вядомы ў Ангельшчыне толькі па сьмерці Генрыха^[1]. Найверагодней песьня зьявілася ў пэрыяд валадараньня Лізаветы I.

Першы вядомы запіс баляды датаваны верасьнем 1580 року^[2] пад назваю «A Newe Northen Dittye of ye Ladye Greene Sleves» (запісаў Рычард Джонз)^[3]. Цягам року зьявіліся яшчэ шэсьць запісаў баляды: «Ye Ladie Greene Sleeves answere to Donkyn hir frende» Эдўарда Ўайта (3 верасьня 1580); Генры Кара і яшчэ адзін Ўайта — 15 і 18 верасьня; яшчэ адзін Рычарда Джонза — 14 сьнежня; Ўільяма Элдэртана — 13 лютага 1581; «Greene Sleeves is worne awaie, Yellow Sleeves Comme to decaie, Blacke Sleeves I holde in despite, But White Sleeves is my delighte» Ўайта — жнівень 1581^[4].

У 1584 тэкст «Зялёных рукавоў» апублікаваны ў зборніку «A Handful of Pleasant Delights» пад назваю «A New Courtly Sonnet of the Lady Green Sleeves. To the new tune of Green Sleeves». Гэты варыянт, які захаваўся да нашых дзён, улучае 18 чатырохрадкоўяў і рэфрэн, аднак прынята лічыць, што аўтэнтычныя толькі чатыры куплеты і рэфрэн. Мэлёдыя сустракаецца ў іншых крыніцах канца XVI — пачатку XVII стагодзьдзяў, такіх як «Ballet's MS Lute Book» і «Het Luitboek van Thysius», а таксама ў шматлікіх рукапісах, якія захоўваюцца ў бібліятэках Кембрыдзкага ўнівэрсытэту.

«Зялёныя рукавы» двойчы згаданыя ў камэдыі Шэксьпіра «Ўіндзарскія насьмешніцы», прычым без аніякіх камэнтароў, што сьведчыць пра тое, што песьня ўжо была добра вядомая ў той час.

Тэкст

Паводле аднае з інтэрпрэтацыяў тэксту, лэдзі Зялёныя рукавы — маладая жанчына, якая вядзе бязладнае жыцьцё, магчыма, прастытутка^[5]. У той час слова «зялёны» мела сэксуальную канатацыю, як у выразе «зялёная верхняя сукенка», якою яна станавілася пасьля любошчаў на прыродзе^[6].

Вытворныя

З 1686 року на гэтую мэлёдыю пачынаюць зьяўляцца калядныя і навагоднія песьні. Да XIX стагодзьдзя амаль кожны друкаваны зборнік калядак улучаў некалькі вэрсіяў тэкстаў, большасьць зь якіх сканчаліся рэфрэнам «On Christmas Day in the morning»^[7]. Адною з найбольш папулярных калядак стала «Што гэта за Дзіцятка?», напісаная ў 1865 року Ўільямам Чатэртанам Дыксам.

Выканаўцы

• Элвіс Прэсьлі — пад назваю «Stay Away» на другім баку «U.S. Male» (1968); улучаная ў саўндтрэк да фільму «Не набліжайся, Джо»
• Леанард Коэн — альбом «New Skin for the Old Ceremony» (1974)
• Rainbow — імправізацыя на тэму, канцэрт у Мюнхэне (1977)
• Blackmore's Night — альбом «Shadow of the Moon» (1997)
• Jethro Tull — альбом «The Jethro Tull Christmas Album» (2003)
• Рокаш — альбом «Запалі агонь» (2011)