Крушавац

Кру́шавац (па-сэрбску: Крушевац) — места ў Сэрбіі. Адміністрацыйны цэнтар Расынскай акругі.

Крушавац
сэрб. Крушевац
Герб Крушавацу Сьцяг Крушавацу
Дата заснаваньня:	1371
Краіна:	Сэрбія
Плошча:	854 км²
Вышыня:	137 м н. у. м.
Насельніцтва
колькасьць:	58 745 чал. (2011)
шчыльнасьць:	68,79 чал./км² (2011)
этнічны склад:	сэрбы — 95,2%
Часавы пас:	UTC+1
летні час:	UTC+2
Тэлефонны код:	+381 37
Паштовы індэкс:	37000
Нумарны знак:	KŠ
Геаграфічныя каардынаты:	43°35′0″ пн. ш. 21°19′36″ у. д.
Крушавац на мапе Сэрбіі Крушавац
Галерэя здымкаў у Вікісховішчы
www.krusevac.rs

Гісторыя

Крушавац быў заснаваны ў 1371 годзе як умацаваны горад ва ўладаньні княза Лазара Хрэбелянавіча. Царква Лазарыца была пабудаваная Лазарам паміж 1375 і 1378 гадамі ў мараўскім стылі^[1]. Горад згадваецца ў адным з эдыктаў Лазара ў 1387 годзе як ягоная рэзыдэнцыя, калі ён пацьвердзіў правы вэнэцыянскіх купцоў на сэрбскай зямлі. Рыхтуючыся да Косаўскай бітвы 1389 году супраць Асманскай імпэрыі, у горадзе быў збор сэрбскага войска. На месцы палаца Лазара засталіся фрагмэнты вежы ягонай жонкі княгіні Міліцы, вестку аб паразе якой, паводле легенды, прынесьлі вароны з поля бітвы. Пасьля бітвы горад быў пасадам княгіні Міліцы. Тое нямногае, што засталося ад гораду Лазара ўважаецца крэпасьць Крушавац, якая ў 1979 годзе была аб’яўлена помнікам культуры выключнай значнасьці^[2]. Асманскае панаваньня ў горадзе доўжылася паміж 1427 і 1833 гадамі, але намінальна да 1867 году, калі Крушавац быў сядзібай асобнага санджаку. Панаваньне туркаў было перапыненае за часам аўстрыйскай акупацыі паміж 1688—1690 і 1717—1739 гадамі.

Вялікі манумэнт, прысьвечаны сэрбам, якія загінулі ў бітве за Косава, быў вылеплены Джорджэ Яванавічам і адкрыты каралём Сэрбіі Пэтрам I Караджарджавічам у 1904 годзе. Падрабязкам помніка, сярод іншага, ёсьць статуя вядомага сьляпога сэрбскага паэта Філіпа Вішніча. У пачатку нямецкай акупацыі Югаславіі часткі Югаслаўскай арміі ў пад камандаваньнем Драгуціна Кесеравіча і пры падтрымцы аднаго атрада камуністаў атакавалі нямецкі гарнізон у верасьні 1941 году, але ня здолелі вызваліць горад за час чатырохдзённага бою. За часам Другой сусьветнай вайны на гары Багдала рабіліся масавыя расстрэлы патрыётаў і антыфашыстаў. Самае буйное пакараньне датуецца летам 1943 году. Цяпер на месцы расстрэлаў стаіць помнік Слабадзішта. Крушавац быў вызвалены 14 кастрычніка, калі чэтнікі і немцы разам пакінулі горад. За часам існаваньня Сацыялістычнай Фэдэратыўнай Рэспублікі Югаславіі горад актыўна разбудоўваўся. Тут была пабудаваная вялікая колькасьць заводаў, а сам горад стаў адным з прамысловых цэнтраў Сэрбіі і Югаславі агуламі. На машыннабудаўнічым заводзе імя 14 кастрычніка працавала каля 7 тысяч рабочых.