Сэрбская мова

Сэ́рбская мо́ва (српски језик/srpski jezik) — адна з паўднёваславянскіх моваў. Распаўсюджаная ў Сэрбіі, Босьніі і Герцагавіне, Чарнагорыі, Харватыі, Паўночнай Македоніі, а таксама ў ЗША ды Аўстраліі. Да 90-х гадоў XX стагодзьдзя сэрбская мова (разам з харвацкай) зьяўлялася адным з варыянтаў сэрбскахарвацкай.

Сэрбская
српски језик, srpski jezik
Ужываецца ў	Сэрбіі, Босьніі і Герцагавіне, Чарнагорыі, Харватыі і іншых краінах
Рэгіён	Цэнтральная Эўропа, Паўднёвая Эўропа
Колькасьць карыстальнікаў	больш за 12 мільёнаў[1]
Клясыфікацыя	Індаэўрапейская  Славянская   Паўднёваславянскія     Сэрбская
Афіцыйны статус
Афіцыйная мова ў	Сэрбіі, Босьніі і Герцагавіне, Чарнагорыі, на Косаве і некаторых муніцыпалітэтах Паўночнай Македоніі
Рэгулюецца	Кіраваньне па стандартызацыі сэрбскай мовы
Статус:	1 дзяржаўная[d][2]
Пісьмо	сэрбскі кірылічны альфабэт і гаевіца[d]
Коды мовы
ISO 639-1	sr
ISO 639-2(Б)	scc
ISO 639-2(Т)	scc
ISO 639-3	srp
SIL	scc

Сэрбская мова (2006)

Асаблівасьці

Мове ўласьцівыя доўгія і кароткія галосныя ды танічны (музычны) націск, што адрозьнівае яе ад іншых славянскіх моваў. Існуе складаўтваральны санант [r].

Назоўнікі, прыметнікі і займеньнікі зьмяняюцца па склонах.

Дзеяслоў мае дасканалую сыстэму спражэньня: чатыры шэрагі простых ды складаных формаў мінулага часу, два шэрагі формаў будучага часу. Інфінітыў можа замяняць канструкцыя з злучнікам «да» і формай цяперашняга часу.

Гісторыя

«Міраслаўлева евангеле», рукапіс (1192 г.)

Літаратурная мова (сэрбскахарвацкая) была створаная ў першай палове XIX стагодзьдзя на аснове штокаўскіх гаворак. У яе фармаваньні выбітную роль адыграў Вук Караджыч, які рэфармаваў правапіс і выдаў слоўнік сэрбскае мовы (першае выданьне — 1818). Аб’яднаньне ў літаратурнай мове асаблівасьцяў розных дыялектаў дало вялікую варыятыўнасьць літаратурнай мовы як у лексыцы, так у фанэтыцы і марфалёгіі. Артаэпічная норма вымаўленьня — падвоеная: на месцы старога «яця» (Ѣ) дапускаецца вымова [e] (збольшага ў Сэрбіі) або [je] (збольшага ў Чарнагорыі), што адпаведна называецца э'каўскай і ’іекаўскай нормамі.

Старажытнейшыя пісьмовыя помнікі датуюцца XII стагодзьдзем: Грамата Куліна, напісаная кірыліцай 1189 г. і Міраслаўлева эвангельле (1192 г.). У сучаснай мове выкарыстоўваецца як лацінскі альфабэт (у Харватыі, Босьніі і Чарнагорыі) так і кірыліца (збольшага ў Сэрбіі, Босьніі і паўночных раёнах Чарнагорыі).

Альфабэт

• Кірыліца (альбо азбука): А Б В Г Д Ђ Е Ж З И Ј К Л Љ М Н Њ О П Р С Т Ћ У Ф Х Ц Ч Џ Ш
• Лацінка (альбо abeceda): A B C Č Ć D Dž Đ E F G H I J K L Lj M N Nj O P R S Š T U V Z Ž

Прыклад

«Тамо далеко» (народная песьня)

Тамо далеко, далеко од мора,

Тамо је село моје, тамо је Србија

Тамо је село моје, тамо је Србија

О зар је морала доћ, та тужна несрећна ноћ

Када си драгане мој, отишао у крвави бој.

Тамо далеко, где цвета лимун жут,

Тамо је српској војсци једини био пут

Тамо је српској војсци једини био пут

О зар је морала доћ, та тужна несрећна ноћ

Када си драгане мој, отишао у крвави бој.

Тамо далеко где цвета бели крин,

Тамо су животе дали заједно отац и син

Тамо су животе дали заједно отац и син

О зар је морала доћ, та тужна несрећна ноћ

Када си драгане мој, отишао у крвави бој.