Люка

Лю́ка (па-італьянску: Lucca) — горад і грамада ў Таскане, Італія. Стаіць на рацэ Сэрк’ё ўва ўрадлівай раўніне ля Лігурыйскага мора. Насельніцтва места складае блізу 89 000 чалавек^[3]. Люка вядомае як італьянскі «Горад мастацтва» дзякуючы некранутых гарадзкіх сьценаў эпохі Адраджэньня^[4][5] і вельмі добра захаваны гістарычны цэнтар. Горад ёсьць радзімай шматлікіх кампазытараў сусьветнага ўзроўню, у тым ліку Джакама Пучыні, Альфрэда Каталяні і Люіджы Бакерыні.

Люка
Краіна:	Італія
Кіраўнік:	Марыё Пардыні[d]
Плошча:	185,79 км² (9 кастрычніка 2011)[1]
Вышыня:	19 м н. у. м.
Насельніцтва:	▼88 798 чал. (1 студзеня 2023)[2]
Тэлефонны код:	0583
Паштовы індэкс:	55100
Геаграфічныя каардынаты:	43°51′0″ пн. ш. 10°31′0″ у. д.
Люка на мапе Італіі Люка
Галерэя здымкаў у Вікісховішчы
http://www.comune.lucca.it

Гісторыя

Тэрыторыя сучаснай Люкі была заселеная этрускамі. Сапраўдны горад на месьце Люкі зьявіўся толькі пасьля таго як тэрыторыі былі далучаныя Старажытным Рымам, атрымаўшы статус калёніі ў 180 годзе да н. э.^[6][7]. Прастакутная сетка гістарычнага цэнтру наўпрост захоўвае рымскае плянаваньне гарадзкіх вуліцаў, а пляц Сан-Мікеле займае месца колішняга антычнага форуму. Абрысы рымскага амфітэатра ўсё яшчэ бачныя на пляцы дэль’Анфітэатра, а контуры рымскага тэатра бачныя на пляцы Сант’Аўгустына. Фрагмэнты сьценаў рымскай эпохі ўбудаваныя ў царкву Санта-Марыя-дэльля-Роза.

Люкаўская катэдра.

На нарадзе ў Люцы ў 56 годзе да н. э. Юліюс Цэзар, Пампэй і Крас склалі палітычны альянс, утварыўшы Першы трыюмвірат^[7][8]. Ірляндзкі манах Фрэдыяна быў біскупам Люкі ў пачатку VI стагодзьдзя. У нейкі момант Люка была разрабаваная Адаакрам, першым германскім каралём Італіі. Ён усё яшчэ быў важным горадам і крэпасьцю нават у VI стагодзьдзі. З 576 па 797 гады Люка была пад уладай лянгабардаў, якія зрабілі яе сталіцай асобнага герцагства, якое ўлучала вялікую частку сучаснай Тасканы і правінцыі Вітэрба. У гэты час горад біў уласныя манэты^[9]. Люка стала квітнеючым горадам дзякуючы гандлю шоўкам, які пачаўся ў XI стагодзьдзі. Люкаўскія гандляры былі галоўнымі канкурэнтам гандлярам зь Бізантыйскай імпэрыі. Цягам Х—ХІ стагодзьдзяў Люка была сталіцай фэадальнага маркграфства Таскана, больш-менш незалежнага, але намінальна падпарадкаванага імпэратару Сьвятой Рымскай імпэрыі.

Па сьмерці Матыльды Тасканскай горад пачаў ствараць незалежную грамаду з адпаведным статутам у 1160 годзе. Цягам амаль 500 гадоў Люка заставалася незалежнай рэспублікай. У рэгіёне паміж паўднёвай Лігурыяй і паўночнай Тасканай існавала шмат дробных правінцыяў, дзе дамінавала дынастыя Малясьпіна. У «Боскай камэдыі» Дантэ заклаў шмат згадак пра буйныя фэадальныя сем’і, якія валодалі велізарнай юрысдыкцыяй з адміністрацыйнымі і судовымі правамі. Часткова сваё выгнаньне Дантэ правёў у Люцы. Акупаваны войскамі Людовіка Баварскага, горад быў прададзены заможнаму генуэзцу Герардыну Сьпінолу, а затым захоплены Янам Люксэмбурскім. Люка здолела, спачатку як дэмакратыя, а пасьля 1628 году як алігархія, захаваць сваю незалежнасьць поруч з Вэнэцыяй і Генуяй. На пачатку XIX стагодзьдзя Люка была захопленая французамі.

Горад быў пад уладаў бурбонскай дынастыі з Пармы, а потым увайшоў у склад Вялікага герцагства Тасканскага. Як частка Тасканы, быў далучаны да Сардынскага каралеўства ў 1860 годзе і, нарэшце, стаў часткай Італьянскай дзяржавы ў 1861 годзе.