Мікола Ільяшэвіч

Міко́ла Ільяшэ́віч (1903, Пружаны — 2 верасьня 1934, Вільня) — беларускі грамадзкі дзяяч, гісторык, псыхоляг, настаўнік, выдавец.

Мікола Ільяшэвіч
Дата нараджэньня	1903
Месца нараджэньня	Пружаны, Гарадзенская губэрня, Літоўскае генэрал-губэрнатарства, Расейская імпэрыя
Дата сьмерці	2 верасьня 1934(1934-09-02)
Месца сьмерці	Вільня, Віленскае ваяводзтва, Польская Рэспубліка
Прычына сьмерці	сухоты
Месца пахаваньня	Вільня
Месца вучобы	Віленская беларуская гімназія Карлаў унівэрсытэт
Занятак	грамадзкі дзяяч, настаўнік, навуковец
Навуковая сфэра	геаграфія і гісторыя
Месца працы	Віленская беларуская гімназія Віленская духоўная сэмінарыя[d] Саха
Сябра ў	Беларускае навуковае таварыства
Мікола Ільяшэвіч у Вікісховішчы

Вікіпэдыя мае артыкулы пра іншых асобаў з прозьвішчам Ільяшэвіч.

Біяграфія

У 1915 годзе сям’я была адпраўленая ў эвакуацыю ў глыб Расеі. Вяртаючыся, аселі ў Вільні.

Скончыў Віленскую беларускую гімназію, дзе пазнаёміўся з Жук-Грышкевічам. Браў удзел у рэдагаваньні моладзевага часопісу «Маладое жыцьцё», дзе ўпершыню пачаў друкавацца сам. Па сканчэньні гімназіі ў 1923 годзе паступіў у Праскі ўнівэрсытэт. Абараніў ва ўнівэрсытэце доктарскую дысэртацыю на тэму «Беларусь як антрапагеаграфічная адзінка». У 1925 стаў адным з сузаснавальнікам і першым старшынём Беларускага культурна-асьветніцкага таварыства імя Францішка Скарыны. Арганізаваў выставу беларускіх выданьняў у Славянскай бібліятэцы ў Празе^[1], удзельнічаў у стварэньні артыкулаў па гісторыі Беларусі для чэхаславацкіх энцыкляпэдычных выданьняў, рэцэнзаваў творы іншых дасьледнікаў. У чэскай энцыкляпэдыі пад назовам «Ottuv slovnik naučny» выпуск 18 і 20 былі зьмешчаны артукулы Міколы Ільляшэвіча «Беларуская літаратура» (Beloruska literatura) і «Беларусь» (Bila Rus)^[2].

Па вяртаньні ў Вільню (1929) працаваў настаўнікам у Віленскай беларускай гімназіі ды Праваслаўнай духоўнай сэмінарыі. У гэты ж час увайшоў у склад Беларускага навуковага таварыства, супрацоўнічаў з Таварыствам беларускай школы і Беларускім інстытутам гаспадаркі і культуры. Друкаваўся ў заходнебеларускай пэрыёдыцы (газэта «Беларускі звон», альманах «Студэнцкая думка», дзіцячы часопіс «Заранка»), у 1930—1931 рэдагаваў сельскагаспадарчы часопіс «Саха».

Мікола разам з малодшым братам Хведарам (паэтам) амаль штолета наведвалі Пружану. Гэта яны забясьпечвалі беларускай літаратурай сям’ю Жукоўскіх, Міколу Дудзейку ды іншых. У значнай ступені пад іхнім уплывам многія пружанцы сталі пасьлядоўнымі прыхільнікамі беларушчыны.

Аўтар падручніка па псыхалёгіі, дысэртацыі-брашуры на чэскай мове «Беларусь і беларусы», дасьледаваньня «Расейская палітыка на землях былога Беларуска-Літоўскага гаспадарства за панаваньнем Кацярыны II і Паўла I».

Заўчасна памёр ад сухотаў 2 верасьня 1934. Пахаваны на віленскіх мескіх могілках.

Творы

Вінцэнты Дунін-Марцынкевіч. (Агульна-крытычны начырк). // Родные гоні : месячнік літаратуры й культуры Заходняе Беларусі. — 1927, ліпень—жнівень. — № 5. — С. 7—20. Мікола Ільяшэвіч. Паходжаньне, старадаўнія весткі і антрополёгічные адзнакі Беларусаў. // Студэнская думка : часопіс. — 1928. — № 1 (8). — С. 9—15. Мікола Ільяшэвіч. Ян Генрых Пэсталёцы. // Студэнская думка : часопіс. — 1928. — № 3 (10). — С. 13—15. Расейская палітыка на землях былога Беларуска-Літоўскага гаспадарства за панаваньня Кацярыны II і Паўлы I (1772-1801). — Вільня: друкарня Я. Левіна, 1933.

Mikalaj Iljaševič. Bělorus a bělorusové. — Praha: Nákladem «Českého čtenáře», 1930. — 124 с. — (Český čtenář : spolek pro vydávání a síření poučné a krásné četby české. R. 21). Кароткі нарыс псыхолёгіі : З дадаткам беларуска-руска-польскага слоўніка псыхолёгічічных тэрмінаў. — Вільня: 1932. — 47 с.[3] Расейская палітыка на землях былога Беларуска-Літоўскага гаспадарства за панаваньня Кацярыны II і Паўла I (1772-1801). — Выд. 3-е. — Менск: Беларускае кааперацыйна-выдавецкае таварыства «Адраджэньне», 1992. — 24 с. — 500 ас.