Пршыбрам

Пршы́брам (па-чэску: Příbram) — горад у Чэхіі. Ён уважаецца трэцім паводле велічыні ў Сярэднечэскім краі пасьля Кладна і Млада Болеслава, а таксама адміністрацыйным і культурным цэнтрам паўднёва-заходняй часткі рэгіёну, але на яго таксама ў значнай ступені ўплывае блізкасьць Прагі.

Пршыбрам
Першыя згадкі:	1216[1]
Краіна:	Чэхія
Кіраўнік:	Ян Конвалінка[d]
Плошча:	36,1 км²[2]
Вышыня:	502 м н. у. м.
Насельніцтва:	▼32 773 чал. (1 студзеня 2025)[3]
Паштовы індэкс:	261 01, 262 31, 262 41
Нумарны знак:	S
Геаграфічныя каардынаты:	49°41′22″ пн. ш. 14°0′39″ у. д.
Пршыбрам на мапе Чэхіі Пршыбрам
Галерэя здымкаў у Вікісховішчы
https://pribram.eu/

Гісторыя

Першая пісьмовая згадка пра Пршыбрам датуецца 1216 годам, калі шляхціч Грозната з Тэпла прадаў Пршыбрам праскаму біскупу Андржэю. Неўзабаве паселішча стала гандлёвым горадам з царквой. Места было спустошаные за час хваляваньняў у другой палове XIII стагодзьдзя. Праскае біскупства запрасіла ў гандлёвы горад новых пасяленцаў, якія аднавілі места^[4].

На вулачках места.

Замак у Пршыбраме быў пабудаваны на загад арцыбіскупа Арнашта з Пардубіцаў. У ваколіцах Пршыбрама зьявіліся новыя вёскі, якія кіраваліся горадам. У XV стагодзьдзі большасьць насельніцтва складалі чэхі, але былі і немцы, якія прыязджалі ў ваколіцы гандлёвага гораду на здабычу срэбра. У час гусіцкіх войнаў Пршыбрам стаў на бок рэфарматараў. Па вайне ён перастаў быць царкоўнай уласнасьцю і быў набыты каралём, які аддаў яго ў заклад сваім крэдыторам. Аднак часовыя адміністратары не былі зацікаўленыя ў разьвіцьці рынкавага гораду, што азначала ягоны паступовы заняпад^[4]. У 1497 годзе Ўладзіслаў II павысіў статус Пршыбрама да гораду^[5].

На пачатку XVI стагодзьдзя пашырылася здабыча срэбра, у выніку чаго ў ваколіцах зьявілася шахтарскае паселішча Бржэзавы Горы. У сярэдзіне стагодзьдзя здабыча прыйшла ў заняпад. Гэта цягнулася да 1579 году, калі імпэратар Рудольф II узвысіў Пршыбрам да каралеўскага шахтарскага гораду. З таго часу места квітнела^[4]. Трыццацігадовая вайна зрабіла вялікі ўплыў на Пршыбрам, скараціўшы колькасьць насельніцтва і выклікаўшы гвалтоўную рэкаталізацыю, якая падтрымлівалася ростам важнасьці Сьвятой Гары. Горад аднавіўся толькі ў канцы XVII стагодзьдзя, дзякуючы здабычы жалезнай руды^[4]. Да гэтага часу здабыча срэбра працягвалася, але была ня вельмі прыбытковай, таму Пршыбрам адмовіўся ад большай часткі сваёй долі прыбытку ад здабычы на карысьць цэнтральнага ўраду ў Вене. Гэта выявілася памылкай, бо да XVIII стагодзьдзя здабыча пашырылася. Горад стаў цэнтрам цэнтральных горназдабыўных установаў, а ў сярэдзіне XIX стагодзьдзя — і горнай акадэміі. Пік росквіту цягнуўся да 1880-х гадоў. Значнасьць пршыбрамскіх шахтаў пасьля 1900 году зьнізілася, але рэпутацыя гораду як адукацыйнага і культурнага цэнтра заставалася высокай^[4]. У 1920-х гадах пашырылася здабыча ўрану, што прывяло да павелічэньня інвэстыцыяў і росту гораду^[4].

За час Другой сусьветнай вайны вакол Пршыбраму меўся рэгіён з моцным партызанскім супрацівам нацыскай акупацыі. У 1976 і 1980 гадах да места былі далучаныя навакольныя паселішча, што павялічыла агульную колькасьць насельніцтва да больш чым 35 тысяч жыхароў^[6].