Расены

Расе́ны (лет. Raseiniai) — горад у Летуве, на рацэ Госенцы. Адміністрацыйны цэнтар Расенскага раёну Ковенскага павету. Насельніцтва на 2017 год — 102 56 чалавек. Знаходзяцца за 75 км ад Коўна.

Расены
лет. Raseiniai
Герб Расенаў
Першыя згадкі:	1253
Горад з:	1492
Краіна:	Летува
Павет:	Ковенскі
Раён:	Расенскі
Плошча:	8,48 км²
Вышыня:	125 м н. у. м.
Насельніцтва (2017)
колькасьць:	10 256 чал.
шчыльнасьць:	1209,43 чал./км²
Часавы пас:	UTC+2
летні час:	UTC+3
Геаграфічныя каардынаты:	55°22′0″ пн. ш. 23°7′0″ у. д.
Расены на мапе Летувы Расены
Галерэя здымкаў у Вікісховішчы
www.raseiniai.lt

Расены — магдэбурскае места гістарычнай Жамойці.

Назва

Паводле францускага лінгвіста-германіста Раймонда Шмітляйна, які на падставе шматгадовых дасьледаваньняў прыйшоў да высноваў пра германскае паходжаньне літоўскіх уласных імёнаў, назва Расены паходзіць ад германскага асабістага імя Resino (такое імя меў біскуп Камбрэ)^[1].

Гісторыя

Першыя згадкі аб горадзе адносяцца да 1253 году, калі Расены зьяўляліся сталіцай Жамойцкага княства. У ХIII—ХIV стагодзьдзях Расены ўзгадваюцца ў хроніках пад рознымі назвамі: Рушыген, Росыен і Расейн. У гэты час Расены сталі адным з асноўных гарадоў Жамойці. У 1416—1421 гадах па загадзе вялікага князя Вітаўта тут быў пабудаваны касьцёл (адзін зь першых у Жамойці). Да нашых дзён захаваўся касьцёл які быў пабудаваны жамойцкім біскупам Ежы Тышкевічам у 1636 годзе. У 1492 годзе Расены атрымалі магдэбурскае права і ўласны герб. Пасьля ўтварэньня Рэчы Паспалітай Расены засталіся неафіцыйнай сталіцай Жамойці. Тут знаходзілася ўся дзяржаўная ўлада рэгіёну. У 1580 годзе ўладары жамойцкіх плямёнаў у Расенах выбралі ўласных прадстаўнікоў, якія прадстаўлялі Жамойць ў сеймах Рэчы Паспалітай.

Пасьля падзелаў Рэчы Паспалітай горад апынуўся ў складзе Расейскай імпэрыі, Магдэбурскае права было скасаванае.

У складзе Расейскай імпэрыі Расены былі цэнтрам павету Віленскай губэрні (1801—1843), а потым Ковенскай губэрні (пасьля 1843 году). У ХIХ стагодзьдзі Расены атрымалі разьвіцьцё як лякальны цэнтар гандлю дрэвам і пшаніцай, але ў выніку аддаленасьці ад чынуначных ветак і асноўных гандлёвых шляхоў, паступова горад страціў сваю ролю.

Пад час паўстаньня 1830—1831 гадоў Расены сталі адным з цэнтраў вызваленчага руху. 26 сакавіка 1831 году паўстанцы ўзялі горад і стварылі жамойцкі ўрад. Але празь некалькі дзён расейскія войскі захапілі горад.

Расены, таксама, былі адным з цэнтраў габрэйскай абшчыны. У 1926 годзе габрэі складалі 40% насельніцтва гораду.

Падчас Першай сусьветнай вайны, вясной 1915 году горад быў заняты нямецкімі войскамі.

Пасьля стварэньня Летувіскай Рэспублікі ў 1918 годзе Расены ўвайшлі ў яе склад, дзе сталі цэнтрам павету. У 1940 годзе Расены апынуліся ў складзе СССР. З 1941 да 1944 году горад быў акупаваны нямецкімі войскамі. У выніку вайсковых дзеяньняў было разбурана 90% пабудоваў гораду.