Родная мова (1930)

«Ро́дная мо́ва» — «месячнік пасьвячоны пытаньнем беларускае (крывіцкае) мовы» — першы беларускі спэцыялізаваны мовазнаўчы часопіс. Выдаваўся «Беларускім Гаспадарскім Зьвязам», які ўзначальваў Ян Станкевіч, выходзіў у 1930—31 гг. у Вільні на грамадзкія ахвяраваньні й сродкі польскага Міністэрства веравызнаньняў і асьветы. Быў адзіным навуковым беларускім часопісам у Заходняй Беларусі. Рэдактар — Ян Станкевіч. Друкарня Я. Левіна, Нямецкая вуліца 2 (па-польску: Niamieckaјa 2), (па-летувіску: Vokiečių gatvė 2), (54°40′0.9″ пн. ш. 25°17′09.86″ у. д.)

Родная мова
Тэматыка	Беларуская мова, мовазнаўства
Пэрыядычнасьць	штомесяц
Адрас	Вільня, Квашэльная 23, 1; (па-польску: Kwaszelnaja 23); (па-летувіску: Raugyklos gatvė 22) (54°40′22.45″ пн. ш. 25°16′45.40″ у. д.)
Заснавальнік	Беларускі Гаспадарскі Зьвяз
Выдавец	Ян Станкевіч
Галоўны рэдактар	Ян Станкевіч
Дата заснаваньня	студзень 1930
Мова	беларуская
Аб’ём	46-52 (усяго 183) старонкі

Зьмест

Ян Станкевіч так сама аўтар артыкулаў пад псэўданімамі П. Вайцюлевіч, М.Піліпёнак і Брачыслаў Скарыніч^[1]. Ён на старонках «Роднай мовы» прымяніў свае графічныя й артаграфічныя праекты: выкарыстоўваліся літары «ј» і «ґ», пасьлядоўна паказваліся на пісьме пратэтычныя «ј» і «в» (јіншы, у водным); у мове часопіса захоўваліся спэцыфічныя напісаньні канчаткаў і суфіксаў назоўнікаў і дзеясловаў (пасьвячоны, пытаньнем, на месцу, праходзе, дзеле, казаці).

Артыкулы

• Ян Станкевіч у водгуку на зборнік працаў Акадэмічнай канфэрэнцыі й у артыкулах «Язык і языкаведа»^[2], «Да вымовы і правапісу чужых словаў»^[3][4], а таксама ў рэцэнзіі на пятае выданьне граматыкі Тарашкевіча разглядаў матывы рэфармаваньня беларускай мовы другой паловы — пачатку 1930-х гадоў^[5][6][7][8].

• Янам Станкевічам разглядаліся зьявы асыміляцыі й дысыміляцыі, фанэтычныя зьмены на стыку слоў: «Распадабненьне шыпячых у беларускај мове»^[9], «ј паміж а, о, е і зубнымі у беларускај мове»^[10], «Прыстаўное v у беларускај мове»^[11], «Зацемкі з крьівіцкае (беларускае) мовы (як пісаць прыстаўкі з, роз, уз, без перад шыпячымі)», ^[12], «Папраўка (аб ацьвярдзеньню L у беларускај мове)»^[13].

• Ян Станкевіч пра генезіс беларускай мовы, яе дыялекты й межы пашырэньня: «Беларускія плямёны ј јіхняе расьсяленьне» ^[14][15], «Месца беларускага языка сярод јіншых славянскіх языкоў і час яго ўзьніку»^[16], «Беларуская вымова царкоўна-славянскага пісьма»^[17], пад псэўданімам Вајцюлевіч П. «Аканьне ў скланеньню назоўных јімёнаў»^[18], пад псэўданімам Вајцюлевіч П. «Да беларускае мовы Горадненскага пав. Чарнігаўшчыны»^[19].

• Пад псэўданімам Брачыслаў Скарыніч пра паходжаньне назвы віленскай вуліцы «Імбары» й рэкамендацыі да збору беларускай тапанімікі, антрапанімікі^[20][21].

• Прысвечаныя культуры мовы пастаянныя рубрыкі «Куткі мовы» і «Слоўнічак»^[22][23]

Крытыкі й рэфэраты

• Пад псэўданімам М. Піліпёнак аб мове рамана «Сьцежкі-Дарожкі» Міхася Зарэцкага^[24][25].

	Сярод новых пісьменьнікаў у радавај Беларусі највыдатнејшы бяссумлеву ё Міхась Зарэцкі (праўдзівае прозьвішча Касянкоў). Асабліва прыемна, што М. Зарэцкі рупіцца аб чысьціні роднае мовы. Апошняе прыяе хараству ягонага слова.
—М.Піліпёнак, [26]

.

• Ян Станкевіч пра беларускі пераклад Янкі Купалы «Слова пра паход Ігараў»^[27].

• Ян Станкевіч пра прапанаваны варыянт паходжаньне назвы «Белая Русь» у артыкуле Г. А. Ільінскага, які быў надрукаваны ў Праскім часопісе «Slavia»^[28][29].

• Рэцэнзія Яна Станкевіча на рэцэнзію Яўхіма Карскага граматыкі баўгарскае мовы Стэфана Младэнава^[30][31].

• Рэцэнзія Яна Станкевіча на артыкул Яўхіма Карскага пра ўплыў украінскай мовы на беларускую мову ў XVII ст. «К истории белорусского языка в XVII ст.»^[32][33].

• Рэцэнзія Яна Станкевіча на артыкул Кузьміна І. «Материалы для изучения говоров Велижского уезда»^[34][35].

• Ян Станкевіч пра кнігу Антона Палявога «О языке населения Новозыбковского уезда Гомельской губернии»^[36][37].

• Ян Станкевіч пра кнігу Радаслава Астроўскага «Беларускі правапіс. Кампіляцыя паводле Б. Тарашкеіча і Я. Лёсіка.»^[38].

• К. Л. аб Беларусах і беларускай мове у новых выданьнях энцыкляпэдычных слоўніках у Польшчы, Чэхіі й СССР^[39].

• Водгук Станіслава Станкевіча на лекцыю польскага профэсара Казімера Ніча(pl) «Узаемныя ўплывы польскага й рускага языкоў»^[40].