Хранічная абструктыўная хвароба лёгкіх

Хранічная абструктыўная хвароба лёгкіх (ХАХЛ) — звужэньне дыхальных шляхоў праз бранхіт і эмфізэму лёгкіх, што абмяжоўвае паток паветра і абцяжарвае дыханьне. Асноўнымі сымптомы зьяўляюцца дыхавіца і кашаль з макроцьцем^[1]. ХАХЛ зьяўляецца прагрэсавальным захворваньнем, а гэта азначае, што агульны стан, як правіла, пагаршаецца зь цягам часу^[4]. У рэшце рэшт, становіцца цяжка выконваць паўсядзённую дзейнасьць, як то хаду ці апрананьне^[5]. Тэрмін «хранічны бранхіт» па-ранейшаму выкарыстоўваецца для вызначэньня сталага кашалю, які прысутнічае на працягу па меншай меры трох месяцаў кожны год на працягу двух гадоў^[1].

Хранічная абструктыўная хвароба лёгкіх
Спэцыяльнасьць	пульманалёгія
Сымптомы	Дыхавіца, кашаль з макроцьцем[1]
Ускладненьні	Абвастрэньне хранічнага абструктыўнага захворваньня лёгкіх[2]
Прычыны	тытунепаленьне, забруджваньне паветра, генэтыка
Фактары рызыкі	курэньне[d][3]
Мэтад дыягностыкі	тэст функцыі лёгкіх
Лячэньне	адмова ад тытунепаленьня, дыхальная рэабілітацыя, трансплантацыя лёгкіх
Лекі	вакцынацыя, інгаляцыйныя бронхадылататары, стэроіды, працяглая тэрапія кісьляй
Частасьць	174,5 млн (2015)
Сьмяротнасьць	3,2 млн за год (2015)
Хранічная абструктыўная хвароба лёгкіх у Вікісховішчы

Паленьне тытуню зьяўляецца самай распаўсюджанай прычынай разьвіцьця ХАХЛ. А такія фактары, як то забруджваньне паветра і генэтыка гуляюць меншую ролю ў разьвіцьці хваробы^[2]. У разьвіваных краінах, адна з найбольш распаўсюджаных крыніцаў забруджваньня паветра зьяўляюцца ацяпленьне ў дрэнна вентыляваных памяшканьнях і дым ад агню падчас прыгатаваньня ежы^[5]. Доўгатэрміновае ўзьдзеяньне гэтых раздражняльнікаў выклікае запаленчую рэакцыю ў лёгкіх, што прыводзіць да звужэньня дыхальных шляхоў і распаду лёгачнай тканіны^[6]. Дыягназ заснаваны на дрэнным паветраным патоку, які вымераецца з дапамогай тэстаў функцыі лёгкіх^[7]. У адрозьненьне ад астмы выкарыстаньне бронхалітыкаў ня значна паляпшае стан хворага^[5].

У большасьці выпадкаў ХАХЛ можа быць папярэджана за кошт зьніжэньня ўзьдзеяньня фактараў рызыкі^[8]. Гэтыя меры ўключаюць у сябе памяншэньне паленьня і паляпшэньне якасьці паветра ў памяшканьні і на адкрытым паветры^[5]. У той час як лячэньне можа запаволіць пагаршэньне стану, на сёньня не існуе аніякага лячэньня^[5]. Да лячэньня адносяць адмову ад паленьня, вакцынацыю, дыхальную рэабілітацыю, а таксама інгаляцыйныя бронхадылататары і стэроіды^[2]. Некаторым людзям таксама могуць дапамагчы працяглая тэрапія кісьляй або трансплянтацыя лёгкіх^[6]. У пэрыяды вострага пагаршэньня можа быць неабходна больш шырокае выкарыстаньне лекаў і шпіталізацыя^[2].

Паводле зьвестак у 2015 годзе ад ХАХЛ пакутвала каля 174,5 мле чалавек ці 2,4% ад агульнай колькасьці насельніцтва^[9]. Як правіла, хвароба назіраецца ў людзей, старэйшых за 40 гадоў^[5]. Мужчыны і жанчыны пакутуюць ад хваробы ў амаль адсоткавай прапорцыі^[5]. У 2015 годзе было зафіксавана 3,2 мільёнаў выпадкаў сьмерці праз хваробу, што перавышае паказчык 1990 году, калі было зафіксавана 2,4 мільёнаў выпадкаў^[10][11]. Больш за 90% сьмерцяў прыпадае на разьвіваныя краіны^[5]. Паводле прагнозаў плянуецца далейшае павелічэньне колькасьці сьмяротных зыходаў з-за павелічэньня ўзроўняў паленьня ў разьвіваных краінах, а таксама старэньне насельніцтва ў многіх краінах^[12]. Згодна зь меркаванай ацэнкай хвароба прывяла да страты 2,1 трлн даляраў у 2010 годзе^[13].

Чыньнікі

Хваробе спрыяе тытунепаленьне, забруджваньне паветра ўнутры памяшканьня і на вуліцы, узьдзеяньне пылу і хімічных рэчываў на працоўных месцах.

Праявы

Хвароба выяўляецца праз дыхавіцу (адчуваньне недахопу паветра), макроцьце ў выглядзе сумесі сьліны і сьлізі ў дыхальных шляхах, хранічны кашаль^[14].