Ясон Смагаржэўскі

Ясон Смагаржэўскі (3 сакавіка 1715 — 1 лютага 1788^[2]) — царкоўны дзяяч Вялікага Княства Літоўскага, Рэчы Паспалітай. Уніяцкі арцыбіскуп полацкі (1762—1780), мітрапаліт кіеўскі, галіцкі й усяе Русі (з 1780). Кавалер Ордэна Сьвятога Станіслава (1767)^[3].

Ясон Смагаржэўскі
лац. Jason Smaharžeŭski

Ясон Смагаржэўскі
Герб Юноша
XV мітрапаліт кіеўскі, галіцкі й усяе Русі
1780 — 1788
Папярэднік	Леў Шаптыцкі
Наступнік	Тэадосі Растоцкі
Асабістыя зьвесткі
Нарадзіўся	3 сакавіка 1715(1715-03-03)[1] Сылезія
Памёр	1 лютага 1788(1788-02-01) (72 гады) або 1 лістапада 1788(1788-11-01) (73 гады) Радамышаль, Гетманшчына
Род	Смагаржэўскія
Дзейнасьць	каталіцкі сьвятар, каталіцкі біскуп

Біяграфія

З шляхецкага роду Смагаржэўскіх гербу Юноша, што паходзілі з Ваўкавыскага павету. Сьпярша быў рыма-каталіком, аднак каля 1731 году ўступіў у ордэн базылянаў Сьвятога Язафата.

Вывучаў тэалёгію і філязофію ў Грэцкім калегіюме ў Рыме (1734—1740). У 1740 годзе стаў сьвятаром. З 1747 году был генэральным афіцыялам і вікарыям Кіеўскай мітраполіі. Каля 1752—1758 гадоў на даручэньне мітрапаліта Флярыяна Грабніцкага знаходзіўся ў Рыме.

Па першым падзеле Рэчы Паспалітай 16 верасьня 1772 году мусіў прысягнуць на вернасьць Кацярыне II, у выніку чаго атрымаў 2 дэканаты мітрапаліцкай япархіі (Гомельскі і Рагачоўскі, 1773) і Смаленскую япархію (1778). Гэта паставіла пад ягоную ўладу ўсе парафіі ў землях, улучаных у склад Расейскай імпэрыі.

Абараняў пазыцыі Грэцка-Каталіцкай Царквы як ад спробаў пераводу сваіх вернікаў да Ўрадавага сыноду Расейскай імпэрыі, так і ў каталіцтва лацінскага абраду. Імкнуўся абмежаваць дзейнасьць праваслаўнага япіскапа Віктара Садкоўскага, вярнуць парафіі, якія прынялі праваслаўе, забараніць сьвятарам з Расеі працаваць у прыходах.

У 1774 годзе дамогся ад рымскай курыі пацьвярджэньня даўняй пастановы (1624 год) аб забароне ўніятам пераходзіць у лацінскі абрад. Таго ж году падрыхтаваў праект епархіяльнай сэмінарыі ў вёсцы Струні каля Полацку (адкрылася ў 1806 годзе). Заахвочваў разьвіцьцё базылянскіх школаў.

З прычыны супрацьстаяньня памкненьням уладаў Расейскай імпэрыі ў рэлігійнай сфэры 2 ліпеня 1780 году Кацярына II пазбавіла Ясона Смагаржэўскага расейскага падданства. Выехаў у Рэч Паспалітую, жыў у сваёй рэзыдэнцыі ў месьце Радамысьлі (Кіеўскае ваяводзтва). Заснаваў сэмінарыі ў Радамысьлі і Жытоміры.

Намаганьні Ясона Смагаржэўскага не спынілі агульнай тэндэнцыі паслабленьня Грэцка-Каталіцкай Царквы^[4].

Ліцьвіны

Асноўныя артыкулы: Ліцьвіны і Русіны

У 1785 годзе вызначыў сябе як «рускі ліцьвін родам»^[5].