Ubuntu

Ubuntu (вымаўляецца Убу́нту)^[2] — апэрацыйная сыстэма, заснаваная на Debian. Асноўным распрацоўшчыкам і спонсарам зьяўляецца кампанія Canonical Ltd.. У цяперашні час праект актыўна разьвіваецца й падтрымліваецца вольнай супольнасьцю. Ubuntu карыстаюцца прыкладна 20 мільёнаў карыстачоў^[3] , што робіць яго адным з самых папулярных дыстрыбутываў Linux для настольных кампутараў^[4]. Ён зьяўляецца 4-м у сьпісе самых папулярных АС для вэб-сэрвэраў^[5] і яго папулярнасьць хутка расьце ^[6].

Ubuntu
Ubuntu 22.04 LTS Jammy Jellyfish
Распрацоўнік
Марк Шатлворт
Выпускі
Сямейства АС	Лінукс
Першы выпуск	20 кастрычніка 2004
Апошні стабільны рэліз	22.04 Jammy Jellyfish (21 красавіка 2022 г.; 3 гады таму[1])
Мовы	55, у тым ліку беларуская
Мовы праграмаваньня	C++, C, shell script, Python
Тып ядра	Маналітнае (Ядро Лінукс)
Стандартны інтэрфэйс	Unity, Gnome, KDE
Вэб-сайт	https://ubuntu.com/
Бягучы стан
Актуальна

Звычайна новыя вэрсіі дыстрыбутываў выходзяць кожныя паўгоду і падтрымліваюцца абнаўленьнямі бясьпекі на працягу паўтара году, а вэрсіі LTS^[7], якія выходзяць раз у 2 гады, падтрымліваюцца на працягу 5 гадоў, як сэрвэрныя, так і варыянты для настольных кампутараў^[8]. Пачынаючы з вэрсіі 12.04 падтрымка LTS-вэрсіяў працягваецца 5 гадоў незалежна ад вэрсіі, у адрозьненьне ад папярэдніх 3 гадоў для настольных вэрсіяў і 5 гадоў для сэрвэрных^[9][10].

Ubuntu пастаўляецца з падборкай апраграмаваньня^[11] для сэрвэраў і працоўных станцыяў. Яна ўсталёўваецца на настольныя кампутары з дапамогай LiveCD ^[12], LiveUSB або г.зв. тэкставага ўсталёўшчыка^[13]. Існуюць вэрсіі для пашыраных архітэктураў працэсараў, такіх як i386, AMD64, ARM.

Рэлізы

Кожны рэліз мае кодавае імя й вэрсію, заснаваную на годзе й месяцы выхаду. Кодавыя імёны вэрсій складаюцца з двух ангельскіх словаў: прыметніка й назвы жывёлаў, якія пачынаюцца на адну й тую ж літару. Пачынаючы з 6/6 Dapper Drake (LTS) першыя літары словаў кодавага імя зьмяняюцца ў адпаведнасьці з лацінскім альфабэтам.^[14]

Вэрсія	Дата рэлізу	Кодавая назва	Кодавая назва па-беларуску	Тэрмін падтрымкі	Вэрсія ядра Linux
4.10	20 кастрычніка 2004[15]	Wary Warthog	Пільны бародавачнік	30 красавіка 2006	2.6.9
5.04	8 красавіка 2005[16]	Hoary Hedgehog	Сівы Вожык	31 кастрычніка 2006	2.6.11
5.10	13 кастрычніка 2005[17]	Breezy Badger	Бадзёры Барсук	13 кастрычніка 2007	2.6.13
6.06 LTS	1 чэрвеня 2006[18] 10 жніўня 2006 (6.06.1)[19] 21 студзеня 2008 (6.06.2)[20]	Dapper Drake	Кемлівы Качар	14 чэрвеня 2009[21] (для працоўных станцыяў) июнь 2011 (сэрвэрная вэрсія)	2.6.15
6.10	26 кастрычніка 2006[22]	Edgy Eft	Пасьпешлівы Трытон	25 красавіка 2008	2.6.18
7.04	19 красавіка 2007[23]	Feisty Fawn	Адважны Аленяня	19 кастрычніка 2008	2.6.19
7.10	18 кастрычніка 2007[24]	Gutsy Gibbon	Геройскі гібон	18 красавіка 2009	2.6.20
8.04 LTS	24 красавіка 2008[25] 3 ліпеня 2008 (8.04.1)[26] 22 студзеня 2009 (8.04.2)[27] 16 ліпеня 2009 (8.04.3)[28] 28 студзеня 2010 (8.04.4)[25]	Hardy Heron	Чэпкая Чапля	12 мая 2011 (для працоўных станцыяў)[29] красавік 2013 (сэрвэрная вэрсія)	2.6.24
8.10	30 кастрычніка 2008[30]	Intrepid Ibex	Калёны казярог	30 красавіка 2010[31]	2.6.27
9.04	23 красавіка 2009[32]	Jaunty Jackalope	Забіяцкі зайцалоп	23 кастрычніка 2010[33]	2.6.28
9.10	29 кастрычніка 2009[34]	Karmic Koala[35]	Кармічная Каала	29 красавіка 2011[36]	2.6.31
10.04 LTS	29 красавіка 2010[37] 17 жніўня 2010 (10.04.1) 18 лютага 2011 (10.04.2)[38] 20 ліпеня 2011 (10.04.3) 16 лютага 2012 (10.04.4)	Lucid Lynx[14]	Сьвітальны Рысь	красавік 2013 (для працоўных станцыяў) красавік 2015 (сэрвэрная вэрсія)	2.6.32
10.10	10 кастрычніка 2010[38]	Maverick Meerkat[39]	Вальнадумны сурыкатак / Мігрыруючы Мангуст	красавік 2012	2.6.35
11.04	28 красавіка 2011	Natty Narwhal[40]	Прыбраны Нарвал	кастрычнік 2012	2.6.38
11.10	13 кастрычніка 2011[41]	Oneiric Ocelot[42]	ацэлот, яківыспаўся	красавік 2013	3.0.4
12.04 LTS	26 красавіка 2012[43] 24 жніўня 2012 (12.04.1)[44]	Precise Pangolin[45]	Прэцызійны (дакладны) пангалін	красавік 2017[8][9][10]	3.2
12.10	18 кастрычніка 2012[46]	Quantal Quetzal[47]	Квантавы кетцаль (везаль)	красавік 2014	3.5
13.04	25 красавіка 2013[48]	Raring Ringtail[49]	Нецярплівы какаміцлі	кастрычнік 2015	3.х
13.10	17 кастрычніка 2013	Saucy Salamander	праная саламандра	17 ліпеня 2014	3.11[50]
14.04 LTS	17 красавіка 2014	Trusty Tahr	верны тар	красавік 2022	3.13[51]
14.10	23 кастрычніка 2014	Utopic Unicorn	утапічны аднарог	23 ліпеня 2015	3.16[52]
15.04	23 красавіка 2015	Vivid Vervet	яркая вэрвэтка	4 лютага 2016[53]	3.19[54]
15.10	22 кастрычніка 2015	Wily Werewolf	хітры ваўкалак	28 ліпеня 2016	4.2[55]
16.04 LTS	21 красавіка 2016	Xenial Xerus[53]	гасьцінная земляная вавёрка	красавік 2024	4.4[56]
16.10	13 кастрычніка 2016	Yakkety Yak	баўбатлівы як	20 ліпеня 2017[53]	4.8[57]
17.04	13 красавіка 2017	Zesty Zapus	пікантны запода	13 студзеня 2018[53]	4.10[58]
17.10	19 кастрычніка 2017	Artful Aardvark	спрытны трубказуб	19 ліпеня 2018	4.13[59]
18.04 LTS	26 красавіка 2018	Bionic Beaver	біянічны бабёр	красавік 2028	4.15[60]
18.10	18 кастрычніка 2018	Cosmic Cuttlefish	касьмічная каракаціца	18 ліпеня 2019	4.18[61]
19.04	18 красавіка 2019	Disco Dingo	сабака дынга, які танчыць дыска	23 студзеня 2020	5.0[62]
19.10	17 красавіка 2019	Eoan Ermine	усходні гарнастай	17 ліпеня 2020	5.3[63]
20.04 LTS	23 красавіка 2020	Focal Fossa	фокусная фоса	красавік 2023	5.4[64]
20.10	22 красавіка 2020	Groovy Gorilla	крутая гарыла	ліпень 2021	5.8
21.10	14 кастрычніка 2021	Impish Indri	нядобразычлівы індры	14 ліпеня 2022	5.13
22.04 LTS	21 красавіка 2022	Jammy Jellyfish	шчасьлівая мядуза	красавік 2027	5.17

Умоўныя абазначэньні:
заплянаваная / у распрацоўцы	тэставая вэрсія	бягучая вэрсія	падтрымліваецца	падтрымліваецца толькі сэрвэрная вэрсія	не падтрымліваецца

Дадатковыя зьвесткі

• Цягам 2006—2008 гадоў дзеля спрашчэньня кіраваньня сваімі 400 сэрвэрамі Вікіпэдыя ажыцьцявіла іх перавод з дыстрыбутываў Рэд Хэт і Фэдора на Ubuntu^[65].
• У 2006 годзе француская паліцыя пачала перавод 90 тыс. сваіх кампутараў з Wndows XP на Ўбунту Лінукс дзеля ашчаджэньня сродкаў^[66].
• У Францыі ў 2007 годзе ў Парлямэнце адмовіліся ад карыстаньня Windows XP і перайшлі на карыстаньне Ubuntu. Ubuntu выкарыстоўваецца як сыстэма па змоўчаньні ў школах Грузіі, Македоніі. У Гішпаніі разгортваецца праект на больш за 400 тыс. кампутарных сыстэм з Ubuntu для вучэбных установаў.^[67]
• У 2009 годзе дзеля ашчаджэньня грошай на Ўбунту перайшла Тэхнічная школа Ісьляндыі^[68].

Глядзіце таксама

• Linux Mint — дыструбутыў, заснаваны на Ubuntu