Новы замак (Горадня)
замак у Горадні (Беларусь) From Wikipedia, the free encyclopedia
Remove ads
Новы замак — помнік архітэктуры XVIII стагодзьдзя ў Горадні. Знаходзіцца насупраць Старога замка, на правым беразе ракі Нёману пад адрасам вуліца Замкавая, 20. Твор архітэктуры барока і клясыцызму. Аб’ект Дзяржаўнага сьпісу гістарычна-культурных каштоўнасьцяў Беларусі.
Помнік грамадзянскай архітэктуры | |
Новы замак | |
![]() Новы замак, аўтэнтычны выгляд | |
Краіна | Беларусь |
Места | Горадня |
Каардынаты | 53°40′35.59″ пн. ш. 23°49′26.88″ у. д. |
Архітэктурны стыль | ракако і клясыцыстычная архітэктура[d] |
Аўтар праекту | Караль Пёпэльман, Іаахім Даніэль Яўх[d], Іаган Фрыдрых Кнёбель[d] і Джузэпэ Сака |
Заснавальнік | Аўгуст Сас |
Статус | Ахоўная зона |
Новы замак на мапе Беларусі ![]() ![]() Новы замак | |
![]() |
Гарадзенскі Новы замак — адзін з найбольшых помнікаў палацава-сядзібнай архітэктуры Вялікага Княства Літоўскага, колішняя рэзыдэнцыя каралёў польскіх і вялікіх князёў літоўскіх, месца правядзеньня соймаў Рэчы Паспалітай. З 1991 году тут знаходзіцца Гарадзенскі гістарычна-археалягічны музэй.
Remove ads
Гісторыя

Вялікае Княства Літоўскае
Новы каралеўскі палац у Горадні збудавалі ў 1737—1742 гадох за часамі Аўгуста Саса як летнюю каралеўскую рэзыдэнцыю паводле праекту Караля Пёпэльмана. Узводзілі палац мясцовыя муляры. У 1789 годзе рэканструкцыю палаца праводзiў Джузэпэ Сака.
У 1793 годзе тут адбыўся апошні сойм Рэчы Паспалітай, дзе ратыфікавалі другі падзел краіны.
Пад уладай Расейскай імпэрыі
Па падзелах Рэчы Паспалітай, калі Горадня апынулася ў складзе Расейскай імпэрыі, расейскія ўлады перарабілі палац пад вайсковы шпіталь.
Найноўшы час
За часамі Другой сусьветнай вайны ў 1944 годзе палац атрымаў пашкоджаньні. У 1952 годзе яго рэканструявалі ў стылі савецкага нэаклясыцызму. Тут разьмясьціўся абласны камітэт КПСС.
У 1991 годзе палац улучылі ў музэйны комплекс. Тут разьмясьціўся Гарадзенскі гістарычна-археалягічны музэй. У 1994 годзе на ганку палаца замацавалі памятную шыльда ў гонар Андрэя Тадэвуша Касьцюшкі.
Remove ads
Архітэктура

Помнік архітэктуры барока і клясыцызму. Буйнамаштабны 2-павярховы аб’ём палаца мае П-падобную ў пляне кампазыцыю. Тыповы для палацавых ансамбляў сярэдзіны XVІІ ст. парадны двор стваралі бакавыя флігелі і ажурная агароджа з цэнтральнай брамай. Да цэнтральнага корпуса далучалася палацавая капліца, вылучаная ў самастойны аб’ём (не захавалася). Зь левага боку разьмяшчаліся службовыя карпусы (канцылярыя, стайня ды іншыя).
Палац меў мансардавы дах зь фігурнымі слыхавымі вокнамі. Маляўнічасьць будынка ўзмацняла спалучэньне насычанага цагельнага колеру дахоўкі і бела-ружовых роўніцаў фасадаў. Рытм праёмаў фасада ўскладняўся міжпаверхавым пасам квадратных філёнгаў. Павышанай плястыкай і дэкаратыўнай насычанасьцю адзначаюцца толькі цэнтральны і бакавыя ўваходы. Тут вылучаюцца падзелы здвоенымі пілястрамі, тонка прарысаваная арнамэнтальная ляпніна з гірляндамі, фамільнымі гербамі. Цэнтральны рызаліт галоўнага фасада падзяляецца здвоенымі пілястрамі з капітэлямі, дэкараванымі ляпнымі арнамэнтальнымі гірляндамі ў стылі ракако.
Плян палаца мае характэрны падоўжна-восевы прасторавы разьвязак цэнтральнай параднай групы памяшканьняў, асноўныя зь якіх пасьлядоўна разьмяшчаюцца на падоўжнай восі: вялікі вэстыбюль, заля і палацавая капліца. Такім парадкам, ужо з вэстыбюля раскрываецца плянавальны абрыс залі, а потым працяглая пэрспэктыва капліцы. У бакі ад авальнай залі разыходзяцца анфіляды іншых памяшканьняў. Жылыя памяшканьні разьмяшчаліся на другім паверсе і ў мансардзе, службовыя памяшканьні — у сутарэньнях. Плян вылучаецца першай у гісторыі архітэктуры Беларусі авальнай заляй, якая з боку дваровага фасада выступае акруглым аб’ёмам — характэрнай формай архітэктуры ракако. Стрымана-строгае афармленьне экстэр’ера палаца супрацьпастаўлялася пышнаму і насычанаму дэкаратыўнай аздобай інтэр’еру. Асабліва вылучаліся Сэнатарская і Круглая залі, аздобленыя разьбой у стылі ракако. Акруглыя і зрэзаныя куты памяшканьняў прыстасоўваліся пад каміны і дэкаратыўную скульптуру.
Прастакутную ў пляне капліцу аб’ядноўваў з палацам невялікі пераход. Да тарца капліцы далучалася 2-ярусная вежа-званіца з гранёным шпілем. Выкарыстаньне ў дэкоры капліцы дэкаратыўных вазаў, ракавінаў, апораў у форме пальмы, гратэскнага арнамэнту, скульптурных кампазыцыяў таксама ёсьць асаблівасьцю архітэктуры ракако.
Палацавая брама мае выгляд праезду, з бакоў якога — манумэнтальныя пілёны, аздобленыя скульптурнымі групамі сьфінксаў і амураў, дэкаратыўнай вайсковай [1].
Remove ads
Галерэя
Гістарычная графіка
- Старая графіка
- 1780—1783 гг.
- 1780—1783 гг.
- XVIII ст.
- XVIII ст.
- XVIII ст.
- XVIII ст.
- XVIII ст.
- XVIII ст.
- XVIII ст.
- XVIII ст.
- XVIII ст.
- XVIII ст.
- XVIII ст.
- Ю. Пешка, каля 1800 г.
- 1800 г.
- 1800 г.
- 1817 г.
- 1845 г.
- Н. Орда, 1861—1869 гг.
- Паводле Н. Орды
- Н. Орда, 1861—1869 гг.
- Н. Орда, 1861—1869 гг.
- 1862 г.
- Н. Орда, 6 чэрвеня 1866 г.
- 1882 г.
- 1891 г.
- 1897 г.
- Г. Штрук, 1916 г.
Гістарычныя здымкі
- Старыя здымкі
- 1900 г.
- 1902 г.
- 1904 г.
- 1906 г.
- 1908 г.
- 1908 г.
- 1911 г.
- 1912 г.
- да 1915 г.
- да 1915 г.
- 1914 г.
- 1915 г.
- 1916 г.
- 1917 г.
- 1917—1920 гг.
- 1918—1934 гг.
- Ю. Ядкоўскі, 1923 г.
- Л. Гелгра, 1923 г.
- сакавік 1926 г.
- 1926 г.
- 1926 г.
- 1926 г.
- Я. Булгак, 1930 г.
- Г. Паддэмбскі, 1930 г.
- 1921 г.
- 1926 г.
- да 1939 г.
- да 1939 г.
- да 1939 г.
- да 1939 г.
- да 1939 г.
- Д. Анэрык, да 1939 г.
- 1930-я гг.
- 1935 г.
- 1935 г.
- Г. Жыўна, 1935 г.
Сучасныя здымкі
- Сучасны стан
- Агульны выгляд з боку Нёмана
- Брама
- Экспазыцыя ў палацы
- Картуш з гербам Рэчы Паспалітай
Крыніцы
Літаратура
Вонкавыя спасылкі
Wikiwand - on
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Remove ads