Тордзкі эдыкт

То́рдзкі эды́кт 1568 року, таксама вядомы як Талеранцы́йны патэ́нт^[1] — акт гарантаваньня свабоды веравызнаньня ў Каралеўстве Вугоршчына, выдадзены каралём Янашам Жыгімонтам Заполья падчас сойму ў сяміградзкім месьце Торда (цяпер Турда ў акрузе Клуж, Румынія). У пэрыяд Контрарэфармацыі гэта быў значны крок у бок талерантнасьці і адмовы ад ідэі адзінай дзяржаўнай рэлігіі.

Гэта артыкул пра эдыкт караля Янаша Жыгімонта Вугорскага 1568 року. Калі вам патрэбны артыкул пра эдыкт сьвятога рымскага імпэратара Ёзэфа II Аўстрыйскага 1781 року, глядзіце артыкул Талеранцыйны патэнт.

Фэрэнц Давід на Тордзкім сойме. Фрагмэнт карціны [[]](hu) (1896)

Хоць эдыкт 1568 року быў ня першым падобным дакумэнтам па ўнармаваньні рэлігійнай талеранцыі ў Вугоршчыне, аднак меў унівэрсальны характар дзякуючы ўплыву ўнітарыянскага міністра Фэрэнца Давіда. Эдыкт паставіў талерантнасьць па-над палітычнай мэтазгоднасьцю і рэалізаваў магчымасьць зьяўленьня такога выбітнага талерантнага кіраўніка Сяміградзьдзя, як кальвінісцкі князь Габрыель Бэтлен. Датычыўся ён толькі чатырох канфэсіяў: каталіцтва, лютэранства, кальвінізму і ўнітарыянства; іншыя вернікі — юдэі, праваслаўныя і мусульмане — не атрымалі законных гарантыяў дэ-юрэ. Акрамя таго, эдыкт тычыўся прапаведнікаў і кангрэгацыі, а не асобных людзей.

Аднак кароткатэрміновым вынікам эдыкту стаў супраціў супернікаў караля, у выніку чаго ён выракся сваёй пасады (1570), і скасаваньне Тордзкага эдыкту пазьнейшымі пастановамі. Фэрэнц Давід, які працягнуў свае пропаведзі пра тое, што малітвы да Хрыста — памылка, выклікаў падзел унітарыянаў і паставіў пад пагрозу іхнюю абарону законам^[2]. Ён быў абвінавачаны ў ерасі і памёр у турме.

Глядзіце таксама

• Мілянскі эдыкт
• Талеранцыйны патэнт
• Варшаўская канфэдэрацыя