Інстытут сацыялогіі НАН Беларусі

Інстыту́т сацыялогіі Нацыянальнай акадэміі навук Беларусі — даследчая ўстанова Нацыянальнай акадэміі навук Беларусі, заснаваная ў студзені 1990 года.

Інстытут сацыялогіі НАН Беларусі
Абрэвіятура	ІС
Краіна	Беларусь[1]
Адміністрацыйны цэнтр	Першамайскі раён, вул. Сурганава, д. 1, корп. 2
Адрас	Мінск
Юрыдычны статус	дзяржаўная ўстанова
Мэта	вывучэнне грамадства
Тып арганізацыі	навуковая
Кіраўнікі
Дырэктар	Мікалай Мыслівец
Намеснік дырэктара па навуковай працы	Аляксандр Пасталоўскі
Намеснік дырэктара па навуковай і інавацыйнай працы	Мікалай Сухоцкі
Вучоны сакратар	Наталля Сасноўская[2]
Заснаванне
Дата заснавання	16 студзеня 1990
Колькасць супрацоўнікаў	67 (2020 год)[3]
Асноўныя асобы	Яўген Бабосаў, Мікалай Бараноўскі, Алег Кабяк, Міхаіл Арцюхін[4]
Матчыная арганізацыя	Нацыянальная акадэмія навук Беларусі
Член у	Беларусь
Папярэднік	Інстытут філасофіі і права
socio.bas-net.by

На 2025 год уваходзіў у склад Аддзялення гуманітарных навук і мастацтваў НАНБ^[5]. Інстытут сацыялогіі аказваў наступныя паслугі: збытавое даследаванне пакупнікоў, таварнага знака і рынка; апытанне грамадскай думкі, даследаванне перавагаў выбаршчыкаў і грамадска-гаспадарчы агляд двойчы на год; рэцэнзія даследавання, паслядыпломнае навучанне сацыёлагаў і падтрымка сацыялагічнага даследавання^[6]. З 2010 года выдае штогадовы «Сацыялагічны альманах» на англійскай, беларускай і рускай мовах^[7]. У аспірантуру і дактарантуру прымалі на 4 спецыяльнасці: эканамічная сацыялогія і дэмаграфія; сацыяльная структура, сацыяльныя інстытуты і працэсы; палітычная сацыялогія; сацыялогія культуры^[8]. Сумесныя даследаванні ажыццяўлялі з навуковымі ўстановамі Літвы (Універсітэт Вітаўта Вялікага), Германіі, Расіі (Інстытут сацыялогіі РАН), Украіны (Кіеўскі політэхнічны інстытут)^[9].

Структура

На 2025 год Інстытут сацыялогіі ўключаў 2 Цэнтры — Цэнтр аператыўных даследаванняў і Цэнтр паліталогіі — і 6 аддзелаў:

• сацыяльнай тэорыі і метадалогіі;
• сацыялогіі дзяржаўнага кіравання;
• рэгіянальнай сацыялогіі;
• сацыялогіі сацыяльнай сферы;
• сацыялогіі культуры;
• эканамічнай сацыялогіі^[10].

Гісторыя

16 студзеня 1990 года Савет Міністраў Беларускай ССР ухваліў Пастанову № 12 аб стварэнні Інстытута сацыялогіі Акадэміі навук БССР^[11] на аснове Рэспубліканскага цэнтра сацыялагічных даследаванняў (РЦСД) Інстытута філасофіі і права, які налічваў 5 аддзелаў, і 2 аддзелаў Інстытута эканомікі: навуказнаўства; дэмаграфіі і праблем народанасельніцтва. Сам РЦСД утварылі ў 1989 годзе ў складзе 5 аддзелаў: тэорыі, метадалогіі і методыкі сацыялагічных даследаванняў (загадчык Сяргей Шавель); сацыялогіі грамадскай думкі (Галіна Сакалова); сацыяльнай дынамікі сельскага насельніцтва (Аляксандр Крукоўскі); сацыяльных праблем моладзі (Мікалай Бараноўскі); сацыялагічных даследаванняў ідэалагічных працэсаў (Энгельс Дарашэвіч)^[12]. На 1998 год у Інстытуце сацыялогіі налічвалася 7 навуковых аддзелаў: сацыяльнай палітыкі; сацыялогіі працы і эканамічнай сацыялогіі; сацыялогіі асобы і сацыяльнай стратыфікацыі; сацыялогіі культуры; сацыялогіі навукі; сацыяльнай дэмаграфіі і занятасці насельніцтва; сацыяльнай псіхалогіі асобы і калектыву. Кірункамі даследаванняў былі: зрухі ў будове грамадства, зацікаўленасцях і патрэбах па слаях насельніцтва, у іх становішчы і дзейнасці; будова рынку і рухомасць працоўнай сілы; паводзіны і асаблівасці ўзаемінаў асобы ва надзвычайных умовах сутыкнення і Чарнобыльскага бедства; назіранне і прадказанне грамадскага развіцця. Свае працы выдалі: Андрэй Ракаў «Дэмаграфічныя асновы народнагаспадарчага планавання» (1990), Вячаслаў Оргіш «Вытокі хрысціянства: культурна-гістарычны генезіс» (1991), Ванда Русецкая «Сацыядынаміка навуковага калектыву» (1992), Анатоль Рубанаў «Сацыяльны суб’ект: матывы і дзейнасць» (1994), Галіна Сакалова «Эканамічная сацыялогія» і акадэмік Яўген Бабосаў «Катастрофы: сацыялагічны аналіз» (1995), Валерый Кліменка «Адукацыя ў трансфармуемым грамадстве» (1996) і Яўген Бабосаў «Асновы канфлікталогіі» (1997)^[13]. У 2007 годзе ў Інстытуце сацыялогіі стварылі магістратуру^[14].

Навуковыя школы[15]

• Школа навуказнаўства і сацыялогіі навукі (Г. А. Несвятайлаў)
• Школа эканамічнай сацыялогіі і сацыялогіі працы (Г. М. Сакалова)
• Школа сацыялогіі сацыяльнай структуры, сацыяльных канфліктаў і катастроф (Я. М. Бабосаў)
• Школа тэорыі і метадалогіі сацыялагічных даследаванняў, сацыялогіі сацыяльнай сферы (С. А. Шавель)

Кіраўнікі

• Яўген Бабосаў (1990—1998)
• Васіль Бушчык (1998—2000)
• Георгій Явелькін (2000 — красавік 2008)
• Уладзімір Абушэнка (выканаўца абавязкаў; красавік—снежань 2008)
• Ігар Катляроў (снежань 2008—2018)
• Генадзь Коршунаў (22 жніўня 2018 — 18 верасня 2020)^[16]
• Мікалай Мыслівец (з 25 чэрвеня 2021)^[17]