Італьянскі фашызм

Італьянскі фашызм — таталітарная, нацыяналістычная палітыка дзяржаўнага капіталізму, якую праводзіў у Італіі прэм'ер-міністр Беніта Мусаліні з 1922 па 1943 год.

Гісторыя Італіі
Старажытны свет
Дагістарычная Італія
Этрускі (XII—VI стст. да н.э.)
Вялікая Грэцыя (VIII—VII стст. да н.э.)
Старажытны Рым (VIII ст. да н.э. — V ст. н.э.)
Італія пад уладай остготаў (V—VI стст.)
Сярэдневякоўе
Сярэдневяковая Італія
Італія пад уладай Візантыі (VI—VIII стст.)
Лангабардскае каралеўства (VI—VIII стст.)
Сярэдневяковае каралеўства Італія
Іслам і нарманы ў паўднёвай Італіі
Марскія рэспублікі і Італьянскія гарады-дзяржавы
Новы час
Італьянскі Рэнесанс (XIV—XVI стст.)
Італьянскія войны (1494—1559)
Італія ў Новы час (1559—1814)
Рысарджымента (1815—1861)
Сучасная гісторыя
Каралеўства Італія (1861—1945)
Італія ў Першай сусветнай вайне (1914—1918)
Фашызм і каланіяльная імперыя (1918—1945)
Італія ў Другой сусветнай вайне (1940—1945)
Найноўшая гісторыя Італіі (1945—цяперашні час)
Свінцовыя гады (1970-я — 1980-я)
Асобныя тэмы
Гістарычныя дзяржавы Італіі
Ваенная гісторыя Італіі
Эканамічная гісторыя Італіі
Генетычная гісторыя Італіі
Выбарчая гісторыя
Гісторыя моды ў Італіі
Паштовая гісторыя
Чыгуначная гісторыя
Гісторыя грошай у Італіі
Гісторыя музыкі ў Італіі
Партал «Італія»

Этымалагічна «фашызм» паходзіць ад італьянскага «fascio» (лігі), а таксама ад лацінскага «фасцыя» (пучок) — гэта старажытны сімвал рымскай адміністрацыі. Беніта Мусаліні, які кіраваўся ідэяй аднаўлення Рымскай імперыі, выбраў пасля Першай сусветнай вайны фасцыі сімвалам сваёй партыі, адсюль і пайшла яе назва — фашысцкая. Мусаліні прыняў фасцыю як сімвал фашысцкай партыі ў 1919 годзе пры стварэнні «fasci di combattimento» (баявых ліг).^[1][2][3] Гісторыі прыходу фашыстаў да ўлады была прысвечана Выстаўка фашысцкай рэвалюцыі.

У палітычнай навуцы італьянскі фашызм азначае сінкрэтычную мадэль урада, з якой атрыманы і іншыя разнавіднасці фашызму — але яны не маюць агульных палітычных і філасофскіх рыс «фашысцкага мінімуму», тактычных, культурных і ідэалагічных прынцыпаў. У XX стагоддзі аўтарытарна-нацыяналістычныя рухі з'яўляліся па ўсім свеце: нацызм у Германіі пад кіраўніцтвам Гітлера, перанізм у Аргенціне пад камандаваннем генерала Перона, фалангізм у Іспаніі пад вяршэнствам Франка, Жалезная гвардыя ў Румыніі, інтэгралізм у Бразіліі, Аксьён франсез і Агнявыя крыжы ў Францыі, Скрыжаваныя стрэлы ў Венгрыі, аўстрафашызм Энгельберт Дольфуса ў Аўстрыі, этатызм Сёва ў Японіі, рэксізм у Бельгіі, Усташы ў Харватыі і шматлікія іншыя.

Да Другой сусветнай вайны фашысты лічылі, што яны маюць агульныя філасофскія прынцыпы: лідар, аднапартыйная сістэма, сацыяльны дарвінізм, элітарызм. Але кожны ўрад прытрымліваўся дыскрэтнага нацыянальнага фашызму, напрыклад: партугальская клерыкальна-карпаратыўная Новая дзяржава пад кіраўніцтвам Салазара; іспанскі саюз паміж фалангістамі, канцылярскімі фашыстамі на чале з Франка. У 1945 годзе большасць фашысцкіх урадаў адмежаваліся ад нацызму, каб разнастайнасць іх нацыянальных фашысцкіх ідэй не было прыраўнавана да гітлераўскай мадэлі нацыянал-сацыялізму^[4][5].

Дактрына

Асноўныя артыкулы: Маніфест фашызму і Дактрына фашызму

Філосаф Джавані Джэнціле — адзін з бацькоў італьянскага фашызму

Асноўныя ідэі італьянскага фашызму былі выкладзены ў кнізе «Дактрына фашызму», а таксама ў творах Джавані Джэнціле, заснавальніка тэорыі «актуалістычнага ідэалізму», якая з'яўлялася асноўнай для фашыстаў.

Дактрына абвяшчала мір дзеянняў у вобласці чалавецтва, адпрэчвала «вечны мір» як штосьці фантастычнае. Фашысты сцвярджалі, што чалавек і чалавецтва не могуць жыць без вайны.

Зноскі

1. Laqueuer, Walter." Comparative Study of Fascism" by Juan J. Linz. Fascism, A Reader’s Guide: Analyses, interpretations, Bibliography. Berkeley and Los Angeles: University of California Press, 1976. p. 15 «Fascism is above all a nationalist movement and therefore wherever the nation and the state are strongly identified.»
2. Laqueur, Walter. Fascism: Past, Present, Future. Oxford University Press, 1997. p. 90. «the common belief in nationalism, hierarchical structures, and the leader principle.»
3. Koln, Hans; Calhoun, Craig. The Idea of Nationalism: A Study in its Origins and Background. Transaction Publishers. Pp 20.
   University of California. 1942. Journal of Central European Affairs. Volume 2.
4. The Columbia Encyclopedia, Fifth Edition, (1993) pp. 926-27
5. Mediterranean Fascism by Charles F. Delzell