Іван Пятровіч Катлярэўскі

Іван Пятровіч Катлярэўскі (укр.: Іван Петрович Котляревський; 29 жніўня (9 верасня) 1769, Палтава — 29 кастрычніка (10 лістапада) 1838, Палтава) — вялікі ўкраінскі пісьменнік, паэт і драматург, заснавальнік сучаснай украінскай літаратуры, грамадскі дзеяч. Падтрымліваў сувязі з дзекабрыстамі. Яго паэма «Энеіда» (1798) стала першым ва ўкраінскай літаратуры творам, напісаным народнай мовай.

Іван Катлярэўскі
укр.: Іван Петрович Котляревський
Портрет
Асабістыя звесткі
Імя пры нараджэнні	Іван Петрович Котляревський
Дата нараджэння	29 жніўня (9 верасня) 1769[1]
Месца нараджэння	Палтава, Палтаўскі полк[d], Малая Русь, Расійская імперыя[2][1]
Дата смерці	29 кастрычніка (10 лістапада) 1838[1] (69 гадоў)
Месца смерці	Палтава, Палтаўская губерня, Расійская імперыя[2][1]
Пахаванне	Палтава
Грамадзянства	Гетманшчына Расійская імперыя
Прафесійная дзейнасць
Род дзейнасці	паэт, пісьменнік, драматург, перакладчык
Жанр	апавядальная паэзія[d] і п’еса
Мова твораў	украінская
Узнагароды
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Жыццё і творчасць

Нарадзіўся 9 верасня 1769 года у Палтаве ў сям’і канцылярыста гарадскога магістрата. У 1789 Катлярэўскі ўнесены ў спіс дваран. Іван вучыўся ў Екацярынаслаўскай духоўнай семінарыі Палтавы, служыў у Наварасійскай канцылярыі, настаўнічаў у памешчыцкіх сем’ях Залатоношскага павета; вывучаў фальклор і звычаі народа.

На працягу 1796—1808 гадах знаходзіўся на ваеннай службе, у 1806—1812 гадах удзельнічаў у руска-турэцкай вайне. Катлярэўскі таксама пэўны час служыў у Лідзе^[3], дзе ў гонар яго была названая вуліца. У 1808 годзе выйшаў у адстаўку з ордэнам Святой Ганны 4-й ступені. У Пецярбургу намаганнямі калежскага асесара М. Парпуры ў 1798 г. выходзіць у першых трох частках «Енеида на Маларасійскай языкъ перелициованная І. Котляревскимъ»^[4].

Першае выданне «Энеіды»^[5], 1798

У 1812 годзе, падчас паходу Напалеона I Банапарта на Расію Катлярэўскі з дазволу Маларасійскага генерал-губернатара Якава Лабанава-Растоўскага сфармаваў ў мястэчку Гарошыны Харольскага павета 5-ы ўкраінскі казацкі полк, за што атрымаў ваенны чын маёра.

Памёр і пахаваны ў Палтаве.

На беларускую мову «Энеіда» Катлярэўскага была перакладзена А. Куляшовым.

Зноскі

1. Котляревский, Иван Петрович // Русский биографический словарь — СПб.: 1903. — Т. 9. — С. 331–337.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q1960551'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q21175480'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q20645471'></a>
2. Котляревский Иван Петрович // Большая советская энциклопедия: [в 30 т.] — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969. Праверана 28 верасня 2015.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q5061737'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q17378135'></a>
3. Ігар Кізім: «Патэнцыял беларускай і ўкраінскай культуры бязмежны» (бел.) // Звязда. — 03.10.2019.
4. Творчасць нацыянальнага пісьменніка -выява сентыментальнай правінцыйнасці ці заканамернасць агульнаеўрапейскага літаратурнага працэсу?(недаступная спасылка)
5. Малороссійская Енеида въ трехъ частяхъ. Съ пріобщеніемъ значенія Малороссійскихъ словъ какъ содержащихся въ оной, такъ и весьма многихъ другихъ. Въ Санктпетербургѣ, 1798 года (Наступна сторінка:) Енеида на малороссійскій языкъ перелицїованная И. Котляревскимъ. Часть I. Съ дозволенія Санктпетербургской Цензуры. Иждивеніемъ М. Парпуры. Въ Санктпетербургѣ, 1798 года. (Наступная старонка:) Любителям малороссійскаго слова Усерднѣйше посвящается.