Альберт Вялікі

Альбе́рт Вялі́кі, ці Святы Альберт, Альберт Кёльнскі, Альберт фон Больштэт (лац.: Albertus Magnus, каля 1200 — 15 лістапада 1280) — філосаф, тэолаг, навуковец. Выдатны прадстаўнік сярэдневяковай схаластыкі, дамініканец, прызнаны Каталіцкай Царквой Настаўнікам Царквы, настаўнік Фамы Аквінскага.

Альберт Вялікі
лац.: Albertus Magnus
Дата нараджэння	каля 1200[1][2][…]
Месца нараджэння	Лаўінген[d], Герцагства Баварыя[3][4][…]
Дата смерці	15 лістапада 1280[4][2][…]
Месца смерці	Кёльн, Прусія[3][4][…]
Месца пахавання	St. Andreas Church[d]
Грамадзянства	Свяшчэнная Рымская імперыя
Род дзейнасці	хімік, музыказнавец, філосаф, пісьменнік, эканаміст, астролаг, энтамолаг, багаслоў, географ, батанік, каталіцкі біскуп, настаўнік
Навуковая сфера	філасофія
Месца працы	Парыжскі ўніверсітэт[5]
Альма-матар	Падуанскі ўніверсітэт[4] Парыжскі ўніверсітэт[6]
Вядомыя вучні	Фама Аквінскі[3][4]
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Нарадзіўся ў сям'і графа фон Больштэта ў Лаўінгене. Дакладная дата нараджэння невядомая, як мяркуюць, нарадзіўся паміж 1193 і 1206 гадамі.

Біяграфія

Каля 1212 года паступіў у Падуанскі ўніверсітэт, дзе вывучаў працы Арыстоцеля і Айцоў царквы, а таксама праявіў вялікія здольнасці да прыродазнаўчых навук. У 1223 годзе ўступіў у дамініканскі ордэн, працягваючы заняткі тэалогіяй і навукай. З 1228 па 1254 гады Альберт выкладае ў найбуйнейшых універсітэтах Баварыі і Францыі і знаходзіць славу найвялікшага схаласта Еўропы. Яшчэ да пачатку выкладання ў Парыжы (1245) адбываецца знаёмства з Фамой Аквінскім, які затым стане адным з любімых вучняў Альберта і будзе суправаджаць яго ў паездках па ўніверсітэтах і шматлікіх падарожжах.

У 1254 годзе прызначаны правінцыялам Дамініканскага ордэна. Дзейнасць Альберта на гэтай пасадзе спрыяла развіццю ордэна ў даручанай яму правінцыі Тэўтонія і росту колькасці братоў. У 1260 Папа Рымскі Аляксандр IV прызначыў Альберта біскупам Рэгенсбурга, але па заканчэнні двух гадоў Альберт адмовіўся ад біскупскага служэння, якое замінала яго навуковым і тэалагічным заняткам.

Да 1270 годзе Альберт жыў у Рэгенсбургу, потым пераехаў у Кёльн, дзе і жыў да смерці.

Памёр у 1280 годзе ў Кёльне, дзе і пахаваны ў дамініканскай царквы св. Андрэя.

Беатыфікаваны у 1622 годзе, у 1931 годзе Папа Пій XI кананізаваў Альберта. У 1941 годзе быў абвешчаны заступнікам вучоных.

Дзень памяці ў Каталіцкай Царкве — 15 лістапада.

Зноскі

1. Union List of Artist Names Праверана 14 верасня 2017.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q110250907'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q2494649'></a>
2. St. Albertus Magnus // Encyclopædia Britannica Праверана 6 жніўня 2022.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q5375741'></a>
3. Plancy J. C. Albert le Grand // Dictionnaire infernal — 6 — Plon, 1863.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q20961706'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q2283832'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q3392522'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q24451451'></a>
4. Roux P. d. Nouveau Dictionnaire des œuvres de tous les temps et tous les pays — 2 — Éditions Robert Laffont, 1994. — Vol. 1. — P. 41. — ISBN 978-2-221-06888-5

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q28924058'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q2696397'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q3372503'></a>
5. https://database.rag-online.org/viewer.p/1/4/object/46-2204129
6. https://resource.database.rag-online.org/ngQG2j971QY71fmokQJfa