Анэля Рдултоўская

Не блытаць з Анэляй Канстанцінаўнай Рдултоўскай — яе пляменніцай.

Анэля Рдултоўская (у шлюбе Солтан) — прадстаўніца шляхецкага роду Рдултоўскіх, буйных землеўласнікаў Мінскай губерні (Расійская імперыя), дачка Казіміра, сястра Канстанціна і Яўстаха Рдултоўскіх.

Анэля Рдултоўская
«Драгаслаў  (руск.)»
Род	Рдултоўскія[d]
Бацька	Казімір Рдултоўскі
Маці	Тэрэза з Рдултоўскіх[d]
Муж	Адам Леў Солтан (1825—1901)
Веравызнанне	каталічка

Паходжанне і сям’я

Належала да каталіцкага шляхецкага роду Рдултоўскіх, які адносіўся ў XVIII ст. да рэгіянальнай эліты Новагародскага ваяводства Вялікага Княства Літоўскага. Яе дзед — Ян Хрызастом Рдултоўскі (1735—1791) быў новагародскім падваяводам і пад канец жыцця валодаў вялізнай латыфундыяй (каля 240 тыс. дзесяцін зямлі)^[1].

Анэля нарадзілася ў сям’і Казіміра Рдултоўскага (1785—1855) і Тэрэзы Рдултоўскай, якая была зводнай сястрой свайго мужа Казіміра Рдултоўскага — дачкой ад другой жонкі Яна Хрызастома Рдултоўскага (Канстанцыі Булгарын). Спецыяльны дазвол на такі блізкароднасны шлюб быў атрыманы ад Папы Рымскага, для чаго Казімір Рдултоўскі папярэдне выдаткаваў вялікія грошы ў Рым^[1].

Анэля мела таксама братоў Канстанціна Тадэвуша (1804—1869) і Яўстаха (1824—1902) і сястру — Анэлю і Лаўру. Усе дзеці Казіміра і Тэрэзы Рдултоўскіх былі каталікамі.

Анэля Рдултоўская выйшла замуж за Адама Льва Солтана (1825—1901), сына Адама Леана Солтана (1792—1863), уласніка буйнога маёнтка Церабяжоў (7207 дзесяцін) у Пінскім павеце Мінскай губерні (Расійская Імперыя)^[2][3]. У шлюбе сям’я дзяцей не мела^[4].

У 1856 г. Адам Леў Солтан прадаў маёнтак Церабяжоў суседу — двараніну Цэзарыю Антонію Алешу (1820—1892)^[2][5].

Адам Леў Солтан прыняў удзел у Студзеньскім паўстанні (1863—1864) і пасля падаўлення паўстання быў вымушаны эміграваць за мяжу — у Дрэздэн^[6].

Зносіны з Людвікам Шпіцнагелем

Па адной з версій, непадзеленае каханне Людвіка да Анэлі стала прычынай яго самазабойства ў 1827 годзе^[7][8]. Пацвярджаюць гэтую гіпотэзу два творы Шпіцнагеля, якія засталіся ў рукапісах: Garść snowskiej ziemi і List pożegnalny, але, хутчэй за ўсё, першы з іх з’явіўся яшчэ падчас наведвання Снову ў ліпені 1824 года, а другі не падобны на твор, што выйшаў з-пад пяра Людвіка Шпіцнагеля^[7]. Абодва творы прысвечаны рамантычнаму развітанню з каханай, а не трагічнаму развітанню з жыццём^[7].

У культуры

Анэлі прысвечаны вершы Л. Шпіцнагеля, гісторыя іх зносін стала матывам п’есы «Крык рабіны» Вацлава Кубацкага  (польск.).

П’еса «Крык рабіны»

Асноўны артыкул: Крык рабіны

П’еса была ўпершыню пастаўлена ў 1949 годзе ў Польшчы, а тэкст выйшаў у тым жа годзе некалькімі выданнямі^[9]. Дзеянне п’есы адбывалася ў маёнтку Рдултоўскіх на Наваградчыне, г. зн. у Снове, але аўтар памылкова^[10] зрабіў каханай не Анэлю, а яе родную сястру Лаўру.

У прэм’ернай пастаноўцы рэжысёра Януша Варнецкага  (руск.) (1949, Варшава^[11]) яе ролю выконвала Рэната Касабудзкая  (руск.), у пастаноўцы Віляма Хажыцы  (польск.) (1949, Познань^[12]) — Марыя Уршуноўна, у пастаноўцы Ежы Ронарда Буянскага (1949, Кракаў^[13]) — Марыя Багурская, у пастаноўцы Войцеха Маціеўскага  (руск.) (1969, Тэатр польскага радыё^[14]) — Цаліна Менцнер.

Зноскі

1. Dzieje rezydencji 1993, s. 352.
2. Федорук 2006, с. 19.
3. Dzieje rezydencji 1993, s. 143, 145, 357.
4. Dzieje rezydencji 1993, s. 143.
5. Dzieje rezydencji 1993, s. 143, 145.
6. Orman-Michta, E. Sołtan Adam Lew / E. Orman-Michta // Polski Słownik Biograficzny. — Warszawa etc.: Ossolineum, 2001. — T. XL. — S. 346
7. Spitznagel (Szpicnagel, Szpicnagiel) Ludwik Ferdynand(недаступная спасылка) (польск.)
8. CZĘŚĆ II. (польск.)
9. Krzyk jarzębiny. Opowieść dramtyczna, etc
10. Elwira Korcz
11. Krzyk jarzębiny premiera: 31 marca 1949
12. Krzyk jarzębiny premiera: 30 kwietnia 1949
13. Krzyk jarzębiny premiera: 23 października 1949
14. Wacław Kubacki. Krzyk jarzębiny (польск.)