Аповесці Белкіна

«Апо́весці нябо́жчыка Іва́на Пятро́віча Бе́лкіна» – цыкл аповесцей Аляксандра Сяргеевіча Пушкіна, выпушчаны ім без указання імя сапраўднага аўтара, то-бок самога Пушкіна.

Аповесці нябожчыка Івана Пятровіча Белкіна
Повѣсти покойнаго Ивана Петровича Бѣлкина
Жанр	зборнік
Аўтар	Аляксандр Сяргеевіч Пушкін
Мова арыгінала	руская
Дата напісання	1830
Дата першай публікацыі	1831
Тэкст твора ў Вікікрыніцах
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Кніга складаецца з прадмовы выдаўца і 5 аповесцей:

• «Стрэл»
• «Мяцеліца»
• «Трунар»
• «Станцыйны наглядчык»
• «Паненка-сялянка»

Гісторыя стварэння

«Аповесці Белкіна» — першы завершаны празаічны твор Пушкіна. Усе аповесці напісаны ў сяле Вялікае Болдзіна ўвосень 1830 года. Згодна з датыроўкай аўтара, аповесці скончаны:

• «Трунар» — 9 верасня;
• «Станцыйны наглядчык» — 14 верасня;
• «Паненка-сялянка» — 20 верасня;
• «Стрэл» — 14 кастрычніка;
• «Мяцеліца» — 20 кастрычніка.

Прадмова «Ад выдаўца» датуецца меркавана другой паловай кастрычніка або 31 кастрычніка — пачаткам лістапада 1830 года (гл. каментарыі Б. В. Тамашэўскага да VI тома «Полного собрания сочинений в 6 томах»).

Упершыню ўвесь цыкл аповесцей, уключна з «выдавецкай» прадмовай, быў апублікаваны ў кнізе «Повести покойного Ивана Петровича Белкина, изданные А. П.» (СПб., 1831).

Іван Пятровіч Белкін

Іван Пятровіч Белкін — літаратурная маска, выдуманая Пушкіным: малады памешчык, які займаўся ў вольны час пісьменніцтвам і памёр у 1828 годзе, 30 гадоў з роду ад прастуднага захворвання. Апрача цыклу аповесцей, Белкін выступіў як аўтар хронікі «Гісторыя сяла Гарухіна».

Ад выдаўца

Уступ, які ўтрымлівае нібыта выдавецкае тлумачэнне і ліст памешчыка, суседа Белкіна, з аповедам пра яго.

Выдавецкае слова напісана з доляй гумару. Напрыклад, у пачатку ўступу выдавец піша пра ліст: «Змяшчаем яго без усякіх змен і заўваг…», аднак да ліста далей дададзены дзве заўвагі і схавана частка тэксту. Гэта стварае гульнявы вобраз «прастадушнага» ці «наіўнага» выдаўца, які быццам бы не заўважыў супярэчнасці ва ўласных словах. Таксама ў лісце напісана: «…ліст Ваш ад 15-га гэтага месяца атрымаць меў я гонар 23 таго ж месяца…», але падпісаны ён 16 лістапада — атрымліваецца, што адказ быў напісаны да атрымання самога ліста.

Мастацкія асаблівасці

Пушкін пісаў кожную аповесць у тым ці іншым існым на той час кірунку ў рускай літаратуры: «Стрэл» — рамантызм; «Мяцеліца», «Станцыйны наглядчык» і «Паненка-сялянка» — сентыменталізм; «Трунар» — змяшчае элементы гатычнай аповесці (рамантызм). У творах лёгка ўлоўная тэма «маленькага чалавека», якая праяўляецца, напрыклад, у аповесці «Станцыйны наглядчык». У савецкім літаратуразнаўстве была зроблена выснова пра рэалістычнасць «Аповесцей Белкіна»^[1]: Пушкін «гуляе» тыповымі рысамі таго ці іншага кірунку, іранізуючы з іх, тым самым набліжаючы да рэальнасці.

Водгукі

Стаўленне сучаснікаў да ўсяго цыклу было вельмі пасрэднае^[2][3].

Літаратурная крытыка

• Белый, А. А. «Повести Белкина»: перипетии совестиАрхівавана 30 студзеня 2011. // Московский пушкинист. Т. XII, М. ИМЛИ РАН. 2009. С. 316.
• Вацуро, В. Э. Повести покойного Ивана Петровича Белкина // В. Э. Вацуро. Записки комментатора. СПб., 1994.Архівавана 17 мая 2012.
• Гиппиус, Вас. В. Повести Белкина (1937)Архівавана 18 мая 2012. // В. В. Гиппиус. От Пушкина до Блока. М.; Л., 1966.
• Китанина, Т. А. Еще раз о «старой канве». (Некоторые сюжеты «Повестей Белкина»)Архівавана 17 мая 2012. // Пушкин и мировая культура. СПб.; Симферополь, 2003.
• Полянская, М. «Проходящие злословили его…». «Скупой рыцарь» и «История села Горюхина» А. С. Пушкина // Зеркало Загадок, 1999, № 8, с. 44-48. Заметки по еврейской истории, № 2 (161).
• Тюпа, В. И. К изучению юмора «Повестей Белкина»Архівавана 27 сакавіка 2022. // Проблемы современного пушкиноведения: Межвузовский сборник научных трудов. Псков, 1991.
• Хализев, В. Е., Шешунова, С. В. Цикл А. С. Пушкина «Повести Белкина». — М.: Высшая школа, 1989.
• Шварцбанд, С. М. История одной мистификации: (К вопросу о сущности образа И. П. Белкина)Архівавана 9 красавіка 2016. // Вопросы русской, советской и зарубежной литературы. Новосибирск, 1971.

Беларускія пераклады

Беларускі пераклад «Аповесцей Белкіна» (аповесці «Трунар», «Станцыйны наглядчык», «Паненка-сялянка») быў зроблены Кузьмой Чорным. Поўны пераклад выдаваўся ў 1936^[4] і 1938^[5] гадах.