Бязь

Бязь (цюрк.: beyaz — белы, адбелены, або араб. [bäzz]‎) — баваўняная шчыльная тканіна палатнянага перапляцення. Бязь выпускаецца суровай (неабробленай) і беленай  (руск.), набіўной  (руск.) і гладкафарбаванай  (руск.). Беленая бязь звычайна называецца палатно. У склад бязі могуць уваходзіць як натуральныя валокны, так і штучныя.

З’явілася ў Расійскай імперыі ў XVI стагоддзі, даўней прывозілася з Азіі. Выкарыстоўвалася для апашнёў  (руск.), кафтанаў і іншага верхняга адзення як падшэўка. У XVIII—XX стагоддзях адбеленая бязь служыла для пашыву ніжняй салдацкай бялізны, бо была таннейшай за міткаль. Гладкафарбаваную бязь выкарыстоўвалі для падшэўкі і дублявання гарнітурных і палітовых тканін, набіўную — для жаночых і дзіцячых лёгкіх сукенак.

У цяперашні час бязь — асноўны від тканін для пашыву пасцельнай бялізны  (руск.).

Гісторыя бязі ў Расійскай імперыі

Увядзенне бязі ў лік тканін, што вырабляліся ў Расійскай імперыі, з’яўляецца заслугай трох кінешамскіх фабрыкантаў  (руск.). Член Імператарскага Рускага геаграфічнага таварыства І. Аксакаў, які напісаў у 1858 годзе каштоўнае даследаванне аб гандлі на ўкраінскіх кірмашах, кажа:

«Вельмі выдатная па збыце сваім папяровая матэрыя, вядомая ў гандляроў пад імем амерыканскага або адэскага папяровага палатна, або бязі. Амерыканскім называецца яно таму, што першыя сталі яго рабіць амерыканцы, адэскім — таму, што перш за ўсё яно з’явілася ў Адэсе, а „бясь“ або „бязь“ — сапсаванае слова турэцкае або татарскае, запазычанае нашымі гандлярамі ад караімаў або бесарабскіх пакупнікоў. Пераімістыя кінешамцы  (руск.), сустрэўшы гэтую матэрыю ў сваім украінскім кірмашовым вандраванні, завялі тканіну бязі ў сябе на фабрыках, і неўзабаве затым руская бязь з’явілася ў продажы на ўкраінскіх кірмашах у трох кінешамскіх фабрыкантаў — у Разаронавых і двух Канавалавых^[1]».

Гэтая выпіска сведчыць, што Разаронавы з Канавалавымі былі тымі «пераімістымі», ці дакладней прадпрымальнымі, кінешамцамі, якія ўвялі выраб бязі ў Расіі^[2].

Зноскі

1. Аксаков И. Исследование о торговле на украинских ярмарках. — СПб.: Типография Императорской Академии наук, 1858. — iv, 384 с.
2. Массальский В. И. Большая Кинешемская мануфактура: Историко-статистический очерк. — М., 1913. — С. 12—13.