Валяр’ян Афанасьевіч Снытко

Валяр’ян Афанасьевіч Снытко (18 студзеня 1939, Бялынічы, Магілёўская вобласць — 2 снежня 2021, Масква) — географ-ландшафтазнаўца, доктар геаграфічных навук, прафесар, заслужаны дзеяч навукі Расійскай Федэрацыі, член-карэспандэнт Расійскай акадэміі навук, ганаровы член Рускага геаграфічнага таварыства.

Валяр’ян Афанасьевіч Снытко
Валериан Афанасьевич Снытко
Дата нараджэння	18 студзеня 1939(1939-01-18)[1]
Месца нараджэння	Бялынічы, Бялыніцкі раён, Магілёўская вобласць, Беларуская ССР, СССР
Дата смерці	2 снежня 2021(2021-12-02)[2] (82 гады)
Месца смерці	Масква, Расія
Грамадзянства	Расійская Федэрацыя
Род дзейнасці	географ
Навуковая сфера	фізічная геаграфія, ландшафтазнаўства, геахімія ландшафта
Месца працы	Інстытут геаграфіі імя В.Б. Сачавы Сібірскага аддзялення РАН, Інстытут гісторыі прыродазнаўства і тэхнікі імя С.І. Вавілава РАН, Маскоўскі дзяржаўны ўніверсітэт
Навуковая ступень	доктар геаграфічных навук
Навуковае званне	прафесар, член-карэспандэнт РАН
Альма-матар	геаграфічны факультэт МДУ[d]
Навуковы кіраўнік	Марыя Альфрэдаўна Глазоўская, Віктар Барысавіч Сачава
Вядомыя вучні	Барыс Іванавіч Кочураў
Вядомы як	заснавальнік і кіраўнік сібірскай ландшафтна-геахімічнай навуковай школы
Узнагароды
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Біяграфія

Нарадзіўся 18 студзеня 1939 года ў Бялынічах. Бацька працаваў старшынём сельскага спажывецкага таварыства, а маці — Вера Арахоўская — тэлефаністкай у аддзяленні сувязі. У 1956 скончыў Бялыніцкую рускую сярэднюю школу (Бялыніцкая сярэдняя школа № 2) з залатым медалём і паступіў на геаграфічны факультэт Маскоўскага дзяржаўнага ўніверсітэта імя М. В. Ламаносава.

Падчас вучобы спецыялізаваўся на кафедры фізічнай геаграфіі СССР. Загадчык кафедры — Марыя Альфрэдаўна Глазоўская — была кіраўніком ягонай курсавой (1958, прысвечана вывучэнню тэрыторый, якія прылягаюць да азёр Балхаш і Алаколь) і дыпломнай работ (1961). Пасля заканчэння ўніверсітэта ў 1961 накіраваўся на працу ў Іркуцк ў новаўтвораны Інстытут геаграфіі Сібіры і Далёкага Усходу Сібірскага аддзялення АН СССР, дзе навучаўся ў аспірантуры пад кіраўніцтвам М. А. Глазоўскай. Геаграфія даследаванняў ахапляла Забайкалле, басейн Байкала, поўдзень Сярэдняй Сібіры, Заходнюю Сібір.

У 1966 абараніў дысертацыю на суісканне навуковай ступені кандыдата геаграфічных навук «Ландшафтна-геахімічныя асаблівасці паўднёвай цёмнахвойнай тайгі Ніжняга Прыангар’я». У тым жа годзе дырэктар Інстытута Віктар Барысавіч Сачава даручыў маладому вучонаму стварыць лабараторыю геахіміі ландшафтаў. В. А. Снытко кіраваў створанай лабараторыяй (з 1970 — аб’яднана з лабараторыяй геаграфіі глебаў у лабараторыю геахіміі ландшафтаў і геаграфіі глебаў) да 1999 г. Адначасова з 1965 выкладаў на геаграфічным факультэце Іркуцкага дзяржаўнага ўнівверсітэта (прафесар с 1986 г.). З 1969 — намеснік дырэктара Інстытута геаграфіі Сібірскага аддзялення АН СССР па навуковай працы. У 1984 абараніў доктарскую дыссертацыю «Праблемы дынамікі рэчыва ў геасістэмах паўднёвых рэгіёнаў Сібіры» (навуковыя кансультанты — акадэмік В. Б. Сачава, прафесар М. А. Глазоўская).

З канца 1999 па 2005 г. — дырэктар Інстытута геаграфіі імя В. Б. Сачавы Сібірскага аддзялення Расійскай акадэміі навук. У 2000 г. выбраны членам-карэспандэнтам Расійскай акадэміі навук, у 2005 — ганаровым членам Рускага геаграфічнага таварыства.

З 2006 г. — галоўны навуковы супрацоўнік Інстытута гісторыі прыродазнаўства і тэхнікі імя С. І. Вавілава Расійскай акадэміі навук^[3], прафесар кафедры фізічнай геаграфіі і ландшафтазнаўства Маскоўскага дзяржаўнага ўніверсітэта імя М. В. Ламаносава.^[4]

Памёр 2 снежня 2021 г.^[5]

Навуковая дзейнасць

Спецыяліст у галіне геахіміі ландшафтаў і комплекснай фізічнай геаграфіі, заснавальнік і кіраўнік сібірскай ландшафтна-геахімічнай навуковай школы. Абгрунтаваў у рамках комплекснай фізічнай геаграфіі новы навуковы напрамак — дынаміка рэчыва ў геасістэмах. Навуковыя працы прысвечаны высвятленню заканамернасцяў паводзін рэчыва ў стэпавых і тайговых геасістэмах і вывучэнню яго найгалоўных фаз як актыўных удзельнікаў метабалізму ў геасістэмах. Праводзіў даследаванні па мадэляванні геасістэм, прапанаваў прасторава-часавыя мадэлі прыродных рэжымаў геасістэм на аснове ландшафтна-геахімічных паказчыкаў.

З 2007 ўдзельнічаў у Комплекснай экспедыцыі па вывучэнні гістарычных водных шляхоў, арганізаванай на базе Інстытута гісторыі прыродазнаўства і тэхнікі імя С. І. Вавілава РАН. У складзе экспедыцыі ён удзельнічаў у палявых ландшафтных і гідролага-гідрахімічных даследаваннях Марыінскай, Вышневалоцкай, Ціхвінскай, Бярэзінскай і іншых водных сістэм, рэк Дняпра, Бярэзіны, Волхава і многіх іншых.

Асноўныя працы

• Снытко В. А. Геохимия южнотаежных фаций // Южная тайга Приангарья: Структура и природные режимы южнотаежного ландшафта: Сборник статей / Отв. ред. акад. В. Б. Сочава; АН СССР. Сиб. отд-ние. Институт географии Сибири и Дальнего Востока. — Л.: Наука. Ленингр. отд-ние, 1969. — 267 с.
• Снытко В. А. Геохимические аспекты исследования топогеосистем // Топологические аспекты учения о геосистемах: Сборник / Отв. ред. акад. В. Б. Сочава; АН СССР. Сиб. отд-ние. Институт географии Сибири и Дальнего Востока. — Новосибирск: Наука. Сиб. отд-ние, 1974. — 290 с.
• Снытко В. А. и др. Изучение степных геосистем во времени / В. А. Снытко, Н. П. Дружинина, Г. Н. Мартьянова и др.; Отв. ред. акад. В. Б. Сочава. — Новосибирск: Наука. Сиб. отд-ние, 1976. — 240 с.
• Снытко В. А. Геохимические исследования метаболизма в геосистемах / Отв. ред. акад. В. Б. Сочава. — Новосибирск: Наука. Сиб. отд-ние, 1978. — 152 с.
• Снытко В. А. и др. Вещество в степных геосистемах. — Новосибирск, 1984.
• Снытко В. А. и др. Эоловые фации восточного побережья Байкала / Вика С., Овчинников Г. И., Снытко В. А., Щипек Т.; Институт географии им. В. Б. Сочавы СО РАН. — Иркутск; Катовице, 2002. — 64 с.
• Снытко В. А. и др. Исторические водные пути Севера России (XVII—XX вв.) и их роль в изменении экологической обстановки: Экспедиционные исследования: Состояние, итоги, перспективы / Низовцев В. А. и др.; Отв. ред.: К. Н. Дьяконов, О. А. Александровская; Ин-т истории естествознания и техники им. С. И. Вавилова РАН, Московский гос. ун-т им. М. В. Ломоносова, Географический фак., Российский фонд фундаментальных исследований. — М.: Парадиз, 2009. — 248, [48] с. — ISBN 978-5-98547-038-3.
• Сочава Виктор Борисович (жизненный путь, научное творчество) / Ред.-сост.: В. В. Воробьев, В. А. Снытко и др. Новосибирск: Изд-во СО РАН, 2001. 194 с.

Узнагароды

• Два медалі «За працоўную доблесць».
• Заслужаны дзеяч навукі Расійскай Федэрацыі
• Заслужаны ветэран Сібірскага аддзялення АН СССР
• Нацыянальная прэмія «Хрустальны компас» за ўдзел у Комплекснай экспедыцыі па вывучэнні гістарычных водных шляхоў Расіі (2016)

Зноскі

1. https://bigenc.ru/geography/text/3588353
2. http://ihst.ru/2021/12/06/2-%D0%B4%D0%B5%D0%BA%D0%B0%D0%B1%D1%80%D1%8F-2021-%D0%B3%D0%BE%D0%B4%D0%B0-%D1%83%D1%88%D0%B5%D0%BB-%D0%B8%D0%B7-%D0%B6%D0%B8%D0%B7%D0%BD%D0%B8-%D1%87%D0%BB%D0%B5%D0%BD-%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%80%D0%B5/
3. Архіўная копія (нявызн.)(недаступная спасылка). Архівавана з першакрыніцы 14 красавіка 2021. Праверана 11 красавіка 2021.
4. Архіўная копія (нявызн.)(недаступная спасылка). Архівавана з першакрыніцы 11 красавіка 2021. Праверана 11 красавіка 2021.
5. 2 декабря 2021 года ушел из жизни член-корреспондент РАН ВАЛЕРИАН АФАНАСЬЕВИЧ СНЫТКО