Веніямін Егішэвіч Маркаран

Веніямін Егішэвіч Маркаран (арм.: Բենիամին Մարգարյան, 1913—1985) — савецкі армянскі астраном.

Веніямін Егішэвіч Маркаран
арм.: Բենիամին Եղիշեի Մարգարյան
Дата нараджэння	29 лістапада (12 снежня) 1913[1]
Месца нараджэння	Шаўмяні[d], Барчалінскі павет[d], Тыфліская губерня, Расійская імперыя[1]
Дата смерці	30 верасня 1985(1985-09-30)[2] (71 год)
Месца смерці	Ерэван, Армянская ССР, СССР
Месца пахавання	Бюракан
Грамадзянства	Расійская імперыя  СССР
Род дзейнасці	астраном, выкладчык універсітэта
Навуковая сфера	астраномія
Месца працы	Ерэванскі дзяржаўны ўніверсітэт[1] Бюраканская астрафізічная абсерваторыя[1]
Навуковая ступень	доктар фізіка-матэматычных навук
Навуковае званне	акадэмік (1971)[1]
Альма-матар	Ерэванскі дзяржаўны ўніверсітэт (1938)
Партыя	УКП(б)[1]
Член у	Нацыянальная акадэмія навук Рэспублікі Арменія[1] Міжнародны астранамічны саюз
Узнагароды

У Вікіпедыі ёсць артыкулы пра іншых людзей з прозвішчам Маркаран.

Біяграфія

Нарадзіўся ў мястэчку Шулаверы (цяпер Шаўмяні, Грузія), у 1938 годзе скончыў Ерэванскі ўніверсітэт, у 1941 г. — аспірантуру Ленінградскага ўніверсітэта. З 1942 года працаваў у Бюраканскай астрафізічнай абсерваторыі (у 1952—1957 гг. — намеснік дырэктара, з 1957 — загаднік аддзелам галактык). У 1943—1957 гг. выкладаў у Ерэванскім універсітэце. Член-карэспандэнт (1965), потым акадэмік (1971) АН Армянскай ССР.

Асноўныя працы ў вобласці зорнай і пазагалактычнай астраноміі. Распрацаваў тэорыю флуктуацыі у бачным размеркаванні зорак з улікам касмічнага паглынання. Супольна з В. А. Амбарцумянам усталяваў існаванне ў Галактыцы маладых, няўстойлівых зорных сістэм — асацыяцый, наяўнасць якіх сведчыць пра працяг працэсу зоркаўтварэння у нашу эпоху, прытым зоркі нараджаюцца групамі. Выканаў класіфікацыю рассеяных зорных скопішчаў, вывучыў асаблівасці іх размеркавання і азначыў па іх месцаванне спіральных рукавоў Галактыкі. Выявіў існаванне сярод яркіх галактык адменнай катэгорыі аб'ектаў, што валодаюць анамальнымі колеравымі і спектравымі характарыстыкамі. Для тлумачэння выяўленай з'явы першым высунуў ідэю пра наяўнасць у ядзер галактык ультрафіялетавага выпраменьвання нецеплавой прыроды. Распрацаваў адмысловую методыку і правёў першы спектральны агляд неба з бюраканскім метровым тэлескопам Шміта у камбінацыі з наборам аб'ектыўных прызмаў. На здымках агляду выявіў слабыя галактыкі (13—17-ы зорнай велічыні), якія валодаюць інтэнсіўным УХ-кантынуумам, абумоўленым лішкам УХ-выпрамяненні. Далейшыя даследаванні ў розных абсерваторыях паказалі, што гэтыя аб'екты, што атрымалі назву Ланцужок Маркарана, складаюць шырокі клас актыўных утварэнняў у Метагалактыцы. Значная іх частка валодае радыё-, інфрачырвоным і рэнтгенаўскім выпрамяненнем, а больш за 10 % уласцівыя асаблівасці галактык Сейферта. Сярод іх ёсць таксама квазары і аб'екты тыпу BL Яшчаркі. Прэзідэнт Камісіі № 28 «Галактыкі» Міжнароднага астранамічнага саюза (1976—1979).

Пахаваны ў Арменіі, у вобласці Арагацотн, на могілках сяла Бюракан.

Памяць

Бюраканскі спектральны агляд неба Маркарана ўлучаны ў міжнародны рэестр праграмы ЮНЕСКА "Памяць свету"^[3].

У 2013 годзе Банк Арменіі выпусціў памятную срэбную манету, прысвечаную 100-годдзю з дня нараджэння Беніяміна Маркарана, наміналам 1 000 драмаў. На аверсе манеты выгравіраваны выявы зорак і галактык, на рэверсе — партрэт астранома і адкрытыя ім галактыкі, а таксама імя астранома на армянскай і англійскай мовах^[4].

21 лістапада 2013 года пошта Арменіі выпусціла паштовую марку наміналам 170 драмаў і канверт першага дня, таксама прысвечаныя 100-годдзю з дня нараджэння навукоўца^[5]. На паштовай мініяцюры тыражом 30 000 асобнікаў намаляваны партрэт Маркарана, купал Бюраканскай абсерваторыі і галактыка з каталога Маркарана Mrk 509^[6].

Узнагароды

• Заслужаны дзеяч навукі Армянскай ССР (1961).
• Лаўрэат Сталінскай прэміі 1-й ступені «За выбітныя навуковыя працы ў вобласці фізіка-матэматычных навук» за 1949 год (1950).
• Ордэны «Знак Пашаны» (1955) і Дружбы Народаў (1983).
• Медалі «За доблесную працу ў Вялікай Айчыннай вайне 1941—1945 гг.» і «Ветэран працы».

Зноскі

1. Հայկական սովետական հանրագիտարան — Երևան: 1981. — Т. 7. — С. 301–302.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q1953'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q123625363'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q2657718'></a>
2. http://www.sci.am/members.php?mid=99&langid=3 Праверана 9 лістапада 2016.
3. Исследование армянского астронома вошло в международный регистр программы ЮНЕСКО «Память мира» Архівавана 21 верасня 2013.
4. Центробанк Армении выпустил 4 памятные монеты известных деятелей культуры и науки
5. FSU new issues. Beniamin Markarian
6. «Марки Петербурга». Армения. Обзор новинок Архівавана 16 снежня 2013.