Тыфліская губерня

Тыфліская губерня (груз. თბილისის გუბერნია, арм.: Թիֆլիսի նահանգ, азерб.: Tiflis quberniyası) — адміністратыўная адзінка ў складзе Расійскай імперыі з 1846 па 1917 з губернскім горадам Тыфлісам.

Тыфліская губерня
Герб
Краіна	Расійская імперыя  Расійская рэспубліка  Закаўказскі камісарыят[d]
Уваходзіць у	Каўказскае намесніцтва[d] (1846—1881) Грузінская ССР (1936—1991)
Адміністрацыйны цэнтр	Тыфліс
Дата ўтварэння	14 (26) снежня 1846
Дата скасавання	1917
Насельніцтва	1 051 032 чал. (1897)
Плошча	44 607 км²
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Сёння большая частка тэрыторыі губерні ўваходзіць у склад Грузіі, меншая — у склад Расіі, Арменіі і Азербайджана.

Апісанне

Тыфліская губерня складалася з дзевяці ўездаў: Тыфліскага, Ахалкалакскага, Ахалцыхскага, Барчалінскага, Гарыйскага, Душэцкага, Сігнахскага, Тэлаўскага і Тыянецкага, а таксама з адной акругі — Закатальскай^[1].

Геаграфічнае становішча

Губерня займала тэрыторыю на паўднёвай ускраіне Каўказскага хрыбта. На поўначы межавала з Кубанскай вобласцю і Тэрскай вобласцю, на ўсходзе — з Елізаветпальскай губерняй, на поўдні — з Эрэванскай губерняй і Карскай вобласцю, на захадзе — з Кутаіскай губерняй і Батумскай вобласцю. Плошча складала каля 42 872 квадратныя вярсты (каля 48 900 км²)^[1].

Рэльеф і прырода

Тэрыторыя губерні ўключала горныя і раўнінныя ўчасткі. Паўночная частка складалася з адгор'яў Вялікага Каўказа, паўднёвая — з пагоркаў Малога Каўказа. Клімат быў разнастайны: ад умеранага ў гарах да сухаватага ў раўнінных мясцовасцях. У паўднёвай частцы сустракаліся мясцовасці з субтрапічнай расліннасцю^[1].

Насельніцтва

Паводле звестак канца XIX стагоддзя, губерня налічвала больш за 1 мільён жыхароў. Склад насельніцтва быў разнастайны: грузіны, армяне, рускія, «татары» (азербайджанцы), персы і прадстаўнікі іншых народаў. Частка насельніцтва вяла качавы лад жыцця^[1].

Эканоміка

Аснову эканомікі складалі земляробства (асабліва вінаградарства), жывёлагадоўля і гандаль. Тут выраблялі віно, якое ішло як на мясцовы рынак, так і на экспарт. У горных раёнах здабывалі медзь, марганец, вугаль. Губерня мела важныя гандлёвыя шляхі, якія злучалі Чорнае мора з унутранымі раёнамі Расійскай імперыі і Персіяй^[1].

Навучальныя ўстановы

У Тыфлісскай губерні дзейнічалі розныя навучальныя ўстановы:

• Тыфліская духоўная семінарыя (заснаваная ў 1817)
• Тыфліская класічная гімназія (заснаваная ў 1831)
• Тыфліская рэальная гімназія (заснаваная ў 1881)
• Тыфліскае ваеннае вучылішча (заснаванае ў 1866)
• Тыфліскі кадэцкі корпус (заснаваны ў 1871)
• Аляксандраўскі настаўніцкі інстытут (заснаваны ў 1866 годзе ў Тыфлісе як настаўніцкая школа)
• Закаўказская настаўніцкая семінарыя (заснаваная ў 1876)
• Закаўказскі дзявочы інстытут (заснаваны ў 1840)
• Навучальная ўстанова Святой Ніны (заснаваная ў 1846)
• 1-я жаночая Тыфліская гімназія (заснаваная ў 1865)
• Тыфліская кансерваторыя (у 1883—1917 гадах — музычнае вучылішча) і інш.

Спыненне існавання

Тыфліская губерня была скасаваная пасля падзей 1917 года і наступнай адміністрацыйнай рэарганізацыі Закаўказзя.