Волма (прыток Свіслачы)

У гэтага тапоніма ёсць і іншыя значэнні, гл. Волма.

Во́лма — рака ў Мінскай вобласці Беларусі, левы прыток Свіслачы (басейн Дняпра).

Волма
Волма ў сакавіку (заказнік Валмянскі)
Характарыстыка
Даўжыня	103 км
Басейн	1 150 км²
Расход вады	6,7 м³/с (у вусці)
Вадацёк
Выток
• Месцазнаходжанне	в. Юхнаўка
• Каардынаты	53°58′31″ пн. ш. 27°51′40″ у. д.HGЯO
Вусце	Свіслач
• Месцазнаходжанне	1 км на ўсход ад в. Светлы Бор
• Вышыня	155 м
• Каардынаты	53°34′44″ пн. ш. 28°18′49″ у. д.HGЯO
Ухіл ракі	0,5 м/км
Размяшчэнне
Водная сістэма	Свіслач → Бярэзіна → Дняпро → Чорнае мора
Краіна	Беларусь
Рэгіён	Мінская вобласць
Раёны	Мінскі раён, Смалявіцкі раён, Чэрвеньскі раён, Пухавіцкі раён
выток вусце
— выток, — вусце
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Назва

Назва Волма балцкага паходжання.

Па іншы бок нёманска-дняпроўскага водападзелу другая Волма, прыток нёманскай Іслачы. Па розныя бакі гэтага водападзелу таксама разнесеныя рэкі з назвамі Уса, Уша, Свіслач.

Калі не ў сувязі з прускім тапонімам Wolmen^[1] (< *Valm-), дык устаўное В- як у назвах дняпроўскай ракі Вопь (< *Ap- / *Up-), дзесенскай ракі Ворміна^[2] (< *Arm-).

Аснова *Alm- ад літоўскага almėti, elmėti «сачыцца, струменіць; памалу цячы», далей да карацейшага alėti «памалу цячы, сачыцца». Ад індаеўрапейскага *el- / ol- «забалочвацца, зарастаць»^[3].

Гідранімічныя аналагі — літоўскія водныя назвы тыпу Almajas, Almenas, Elmė, Ilmas, прускія Elme, Elmone, Ylme, Ilmena^[4], стараеўрапейскія гідронімы тыпу Almo, Ilm^[5].

Яшчэ адна Волма^[ru] — на паўночнай перыферыі старабалцкай прасторы, на ўсходзе ад буйнога возера Ільмень^[6]. Гэтыя два суседнія гідронімы найверагодней аднаго паходжання, з шэрагу асноў Alm- : Elm- : Ilm-.

З вялікай вадой такія гідронімы суадносяцца і на сумежжы Літвы і цяперашняй Беларусі (Аўкштойцкае Паазер’е — Браслаўскія азёры): недалёка адно ад аднаго возера Ільмёнак (каля Браслава) і літоўскія азёры Almajas, Almenas.

У азёрных назвах аснова Alm- : Elm- : Ilm- перадае значэнне павольнай запаўняльнасці возера вадой. У рачных назвах — значэнне нешматводнасці і няхуткаплыннасці.

Значэнне назвы Волма можна перадаць як «Струмяністая (рака)» (нешматводная бы струмень).

Гідраграфія

Даўжыня ракі складае 103 кіламетры. Вадазбор — 1150 км². Сярэднегадавы расход вады ў вусці — 6,7 м³/с. Сярэдні нахіл воднай паверхні — 0,5 %.

Пачынаецца меліярацыйным каналам каля паўночна-ўсходняй ускраіны вёскі Каралёў Стан Мінскага раёна, цячэ па Мінскім узвышшы і Цэнтральнабярэзінскай раўніне праз Смалявіцкі, Чэрвеньскі і Пухавіцкі раёны. Вусце за 1 кіламетр на ўсход ад вёскі Стары Двор Пухавіцкага раёна. Даліна трапецападобная, шырынёй 0,4—0,6 км, месцамі больш за 3 кіламетры. Схілы спадзістыя і ўмерана стромкія. Пойма на вялікім працягу асушаная і разараная. У верхнім цячэнні зарэгулявана 4 плацінамі.

Шлюз на рацэ ў Смалявіцкім раёне

Асноўныя прытокі: Слоўст (справа), Вожа, Гаць, Ігуменка (злева).