Вялікая ханская мячэць

Вялікая ханская мячэць (крымскатат.: Büyük Han Cami) ці Вялікая палацавая мячэць — мячэць ханскага палаца ў Бахчысараі.

Мячэць
Вялікая ханская мячэць крымскатат.: Büyük Han Cami
Знешні від Знешні від
Рэгіён	Крым
Горад	Бахчысарай
Тып мячэці	Джума-мячэць
Дата пабудовы	1532 год
Асноўныя даты: 1532 — Будаўніцтва 1736 — Пажар
Кол-ць мінарэтаў	2
Вышыня мінарэта	28
Стан	дзейнічае

Гісторыя

Вялікая ханская мячэць знаходзіцца на палацавай плошчы на ўсходзе ад палацавай брамы. Гэта адна з буйнейшых мячэцяў Крыма і першы з будынкаў ханскага палаца^[1]. Мячэць пабудаваў у 1532 годзе Сахіб I Гірэй, у XVII стагоддзі мячэць насіла яго імя^[1].

Будынак мячэці масіўны са спічастай аркадай^[2] па нізе і маёлікавымі ўстаўкамі^[3] на сценах. Дах мячэці пакрыты чырвонай чарапіцай, першапачаткова дах меў купал^[1].

Галоўны ўваход у мячэць размешчаны з боку ракі Чурук-Су. Фасад з гэтага боку быў аздоблены мармурам. Каля ўсходняга боку мячэці размешчана абдэстханэ (месца для правядзення рытуальнага абмывання — абдэсту) з шадырванам (фантанам). На сценах размешчаны некалькі каліграфічных надпісаў на арабскай мове (цытаты з Карана), якія з'явілісь у XVIII стагоддзі. Надпісы выкананы чорным колерам у зялёных картушах. Таксама сярод каліграфічных надпісаў на сцяне ёсць згадванне імяні Кырыма Гірэя, які рамантаваў і ўпрыгожваў мячэць.

Мячэць мае два дзесяцігранных мінарэта з астраверхімі дахамі, увянчаных бронзавымі алемамі (паўмесяцамі). Вышыня мінарэтаў — 28 метраў. Наверх вядуць каменныя вінтавыя лествіцы ўнутры мінарэтаў. Вежы мінарэтаў пабудаваны з абчасаных каменных плітаў, змацаваных паміж сабой свінцовымі ўстаўкамі^[3].

У 1736 годзе мячэць была пашкоджана падчас пажару. Яе аднавіў падчас праўлення хана Селямета II Гірэя майстар Амер. У 1750-х гадах Арслан Гірэй заснаваў у двары мячэці медрэсэ, якое не захавалася да нашых дзён. У савецкі час мячэць была зачынена. У яе верхняй частцы размяшчалася экспазіцыя музейнага аддзела археалогіі, а ў ніжняй частцы — лапідарый (сховішча архітэктурных дэталяў, абломаў, камянёў з надпісамі і выявамі)^[4]. Сёння мячэць адкрыта для веруючых.

Фотагалерэя

• Вялікая ханская мячэць
• 
  Мінарэт
• 
  Мінарэты мячэці
• 
  Каліграфічны надпіс на сцяне
• 
  Калігафічны надпіс на сцяне
• 
  Каліграфічны надпіс на сцяне ў гонар рамонту Кырыма Герая
• 
  Фрагмент мінарэта

Зноскі

1. Олекса Гайворонский. Большая Ханская мечеть
2. Ханский дворец (нявызн.)(недаступная спасылка). Архівавана з першакрыніцы 20 лютага 2017. Праверана 27 мая 2019.
3. Юрий Данилевский. Бахчисарай — виртуальная экскурсия. Архівавана 3 сакавіка 2017. Туристическая планета Крым.
4. . Гарагуля. Бахчисарайский дворец Архівавана 3 красавіка 2019.