Гарнізонныя могілкі (Брэст)

Гарнізонныя могілкі — могілкі ў Брэсце, размешчаныя на вул. Герояў абароны Брэсцкай крэпасці, 82. Плошча складае 4,1 га^[1]. Мемарыяльны ансамбль з’яўляецца гісторыка-культурнай каштоўнасцю рэгіянальнага значэння.

Гарнізонныя могілкі
52°05′29″ пн. ш. 23°38′57″ у. д.HGЯO
Ахоўны статус	Гісторыка-культурная каштоўнасць Беларусі, шыфр 113Д000008шыфр 113Д000008
Размяшчэнне
Краіна	Беларусь
Вобласць	Брэсцкая вобласць
Горад	Брэст
Плошча	4,1 га
Пахаванні
Колькасць пахаваных	912
Колькасць пахаванняў	496
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Гісторыя

Польскія гарнізонныя могілкі

Узніклі ў 2-й палове 19 стагоддзя як месца пахавання салдат гарнізону крэпасці Брэст-Літоўск. У 1920-30-я гады тут хавалі і цывільных асоб^[1], а таксама ваенных 9-й корпускай акругі^[pl] (так званага Палескага корпуса). Засталіся бетонныя крыжы на брацкіх магілах ваеннаслужачых 35-га пяхотнага палка^[pl], бетонны крыж ваеннаслужачым польскай арміі, узведзены ў 1935 годзе^[2][3].

У час нямецкай акупацыі ў 1942 годзе на могілках былі перапахавыя рэшткі з ліквідаванай у сувязі з пашырэннем дарог часткі Каталіцкіх могілак. У канцы 1943 года плошча могілак складала 1 га. Пасля вызвалення Брэста 28 ліпеня 1944 года ўзнікла пытанне аб увекавечванні памяці воінаў Чырвонай Арміі. На пасяджэнні гарвыканкама 16 жніўня 1944 года было зацверджана месца для пахавання чырвонаармейцаў і камандзіраў Чырвонай арміі ў раёне старых гарнізонных пахаванняў крэпасці^[2].

Надмагільны помнік П. М. Гаўрылава

У 1984—1985 гадах праведзена рэканструкцыя могілак, закрытыя для новых пахаванняў^[1].

11 мая 2016 года на Гарнізонных могілках адбылася цырымонія пахавання рэштак 7 савецкіх лётчыкаў, што загінулі 16 ліпеня 1944 года каля в. Неплі пры выкананні баявога задання на самалёце Б-25 «Мітчэл»^[ru][4].

Архітэктура

Манумент загінулым савецкім воінам

У аснову планіроўкі могілак пакладзены прынцып восевай сіметрыі. Цэнтральную алею завяршае скульптурны помнік савецкім воінам (1948, скульптар Л. Я. Кербель; бетон, чыгуннае ліццё; вышыня помніка 9 м, у тым ліку скульптуры 2,5 м). Па абодвух баках на невялікіх стэлах — мемарыяльныя дошкі з імёнамі 148 савецкіх воінаў, пахаваныя ў брацкай магіле ля помніка^[1].

Пахаванні

На могілках 496 магіл (з 67 брацкіх), у якіх пахаваны 912 савецкіх салдат, які загінулі ў баях супраць нацыстаў ў 1941-45 гадах на тэрыторыі Брэсцкай вобласці і Польшчы. На магілах усталяваны надмагільныя камяні, мемарыяльныя пліты^[1].

Тут пахаваны Героі Савецкага Саюза, ваенныя дзеячы, дзеячы нацыянальна-вызваленчага руху ў Заходняй Беларусі, кіраўнікі партызанскага руху на тэрыторыі Брэсцкай вобласці; начальнік штаба Пінскага партызанскага злучэння Фядотаў^[1].

Магіла Героя Савецкага Саюза Івана Барсукова

• Аляксандр Аляксеевіч Авечкін (1913—1980) — беларускі дзіцячы пісьменнік, празаік.
• Серафім Міхайлавіч Багданаў — генерал-маёр
• Іван Пятровіч Барсукоў (1948—2001) — Герой Савецкага Саюза, удзельнік Афганскай вайны (1979—1989)
• Аляксандр Андрэевіч Вахрушаў (1903—1945) — генерал-маёр танкавых войскаў
• Гармажап Аюравіч Гармаеў (1916—1945) — Герой Савецкага Саюза
• Пётр Міхайлавіч Гаўрылаў (1900—1979) — удзельнік абароны Брэсцкай крэпасці падчас Вялікай Айчыннай Вайны, Герой Савецкага Саюза.
• Павел Мартынавіч Гулаў (1893—1972) — удзельнік Кастрычніцкай рэвалюцыі і Вялікай Айчыннай вайны, Ганаровы грамадзянін г. Брэста.
• Дзмітрый Сцяпанавіч Дацэнка (1913—1991) — Герой Савецкага Саюза, удзельнік Вялікай Айчыннай вайны.
• Міхаіл Емяльянавіч Екельчык (1928—1976) — спецыяліст у галіне вытворчасці вылічальнай тэхнікі, лаўрэат Дзяржаўнай прэміі СССР. На магіле ўстаноўлены бюст (сектар 10, скульптар У. А. Сальнікаў).
• Іван Андрэевіч Качалаў^[ru] (1821—1884) — генерал-лейтэнант, камендант Брэст-Літоўскай крэпасці.
• Рыгор Ільіч Кротаў^[ru] (1924—1986) — камандзір узвода пешай разведкі 359-га стралковага палка 50-й стралковай дывізіі 52-й арміі
• Мірон Емяльянавіч Крыштафовіч (1899—1985) — дзяржаўны дзеяч, удзельнік рэвалюцыйнага руху ў Заходняй Беларусі, адзін з арганізатараў партызанскага руху і антыфашысцкага падполля ў Брэсцкай вобласці.
• Панцялей Барысавіч Лакціёнаў^[ru] (1922—1944) — Герой Савецкага Саюза.
• Мікалай Рыгоравіч Макараў^[ru] (1917—1974) — Герой Савецкага Саюза, удзельнік Вялікай Айчыннай вайны.
• Васіль Фёдаравіч Марозаў^[ru] (1925—2007) — Герой Савецкага Саюза, удзельнік Вялікай Айчыннай вайны.
• Аляксей Фёдаравіч Наганаў (1915—1941) — удзельнік абароны Брэсцкай крэпасці (1941).
• Сяргей Пятровіч Пазднякоў^[ru] (1896—1949) — Герой Савецкага Саюза, удзельнік Вялікай Айчыннай вайны.
• Захар Філімонавіч Паплаўскі (1898—1965) — дзяржаўны дзеяч, удзельнік рэвалюцыйнага руху ў Заходняй Беларусі
• Аляксей Дзмітрыевіч Плехаданаў^[ru] (1909—1973) — савецкі ваенны дзеяч, удзельнік Вялікай Айчыннай вайны, удзельнічаў ва ўзяцці Рэйхстага.
• Аляксей Канстанцінавіч Скрылёў (1918—1946) — Герой Савецкага Саюза
• Мікалай Цімафеевіч Сушанаў (1920—1997) — Герой Савецкага Саюза, удзельнік Вялікай Айчыннай вайны.
• Барыс Дзмітрыевіч Туркін (1947—1984) — воін-інтэрнацыяналіст, удзельнік Афганскай вайны (1979—1989)
• Антон Антонавіч Ус (1894—1980) — беларускі мастацтвазнавец.
• Сцяпан Кандратавіч Шахметаў (1901—1969) — грамадскі і гаспадарчы дзеяч, удзельнік Вялікай Айчыннай вайны.
• Мікалай Рыгоравіч Цялічка (1923—2014) — удзельнік Вялікай Айчыннай вайны, педагог, паэт.
• Наталля Іванаўна Данцова — настаўніца музыкі, ахвяра пажару ў мінскім аўтобусе ў 1980 годзе^[3].

• 
  Брацкая магіла расійскіх салдат, што загінулі ў Першую сусветную і Грамадзянскую вайну.
• 
  Помнік на дзвюх брацкіх магілах савецкіх воінаў, што загінулі ў Вялікай Айчыннай вайне.
• 
  Брацкая магіла 51 невядомага савецкага воіна, што загінулі ў лагеры для ваеннапалонных Чырвоныя казармы каля в. Рэчыца ў ліпені-снежні 1942 года
• 
  Брацкая магіла больш як 2 тысяч мірных жыхароў, якія сталі ахвярамі нямецкіх акупантаў.
• 
  Брацкая магіла савецкіх воінаў. Сярод пахаваных - Герой Савецкага Саюза Гармажап Гармаеў.
• 
  Манумент

Зноскі

1. Брест : Энциклопедический справочник (руск.) / Гл. редактор И. П. Шамякин. — Мн.: БелСЭ им. П. Бровки, 1987. — 408 с.
2. Городское кладбище «Гарнизонное» г. Брест
3. «НИКТО НЕ ЗАБЫТ, НИЧТО НЕ ЗАБЫТО — ТОЛЬКО ВАШ ПАМЯТНИК СНЕСУТ». ГУЛЯЕМ ПО ГАРНИЗОННОМУ КЛАДБИЩУ Архівавана 14 мая 2019. // BINKL.by
4. Останки экипажа самолёта Б-25 «Митчелл» захоронены в Бресте (нявызн.)(недаступная спасылка). Архівавана з першакрыніцы 15 ліпеня 2019. Праверана 22 мая 2019.