Гаўя (прыток Нёмана)

У паняцця ёсць і іншыя значэнні, гл. Гаўя (значэнні).

Гаўя — рака ў Літве і Іўеўскім раёне Беларусі, правы прыток Нёмана. Даўжыня 100 км, у межах Беларусі 68 км. Вадазбор 1680 км². Сярэднегадавы расход вады ў вусці 13,6 м³/с. Сярэдні нахіл воднай паверхні 0,9 ‰.

Гаўя
Характарыстыка
Даўжыня	100 км
Басейн	1 680 км²
Расход вады	13,6 м³/с
Вадацёк
Выток
• Месцазнаходжанне	Ашмянскае ўзвышша
• Каардынаты	54°19′25″ пн. ш. 25°34′43″ у. д.HGЯO
Вусце	Нёман
• Каардынаты	53°49′51″ пн. ш. 25°35′37″ у. д.HGЯO
Размяшчэнне
Водная сістэма	Нёман → Балтыйскае мора
Краіны	Літва  Беларусь
Рэгіён	Гродзенская вобласць
Раён	Іўеўскі раён
выток вусце
выток вусце
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Назва

Рачная назва Гаўя балцкага паходжання. Пад 1566 годам зафіксаваная форма «Говья»: «Кговъею въ Немонъ»^[1].

Назва ідэнтычная назве ракі Гаўя на латвійскім Задзвінні (уцякае ў Балтыйскае мора). Перагук таксама ў назвах іх прытокаў — латвійскай ракі Vija і ракі Іўянкі (< Vija)^[2]. Абедзве назвы, Гаўя i (І)Вія, матываваныя звілістасцю рачнога рэчышча.

У назве Гаўя корань ад індаеўрапейскага *gēu- / gū- «гнуць, крывіць». Ад яго таксама літоўскае gau-r-as «волас», gu-r-as «вяршыня пагорка», gu-g-a «пагорак; гузак; горб»^[3].

Той жа корань у назве ракі Гавязна, а яго фанетычны варыянт — у назве ракі Гуя (усё ў басейне Нёмана)^[1].

Назва Гаўя, як і аднайменная рака ў Латвіі, значыць «Звілістая (рака)».

Гідраграфія

Пачынаецца на паўднёва-заходніх схілах Ашмянскага ўзвышша Шальчынінкайскага раёна Літвы. Замярзае ў канцы снежня, крыгалом у 2-й палове сакавіка.

Даліна выразная. Пойма лугавая, шырынёй ад 0,1 да 0,9 км. Рэчышча звілістае, на асобных участках каналізаванае, шырыня яго ў межань 12—20 м. Берагі стромкія.

Гаўя ў Жамыслаўлі.

На рацэ Жэмыслаўская ГЭС.

Асноўныя прытокі

Справа: Матрона, Лынтупка, Апіта, Жыжма, Вядроўка. Злева: Вярсока, Падакупка, Клява, Якунька.