Генры Мортан Стэнлі

У Вікіпедыі ёсць артыкулы пра іншых людзей з прозвішчам Стэнлі.

Генры Мортан Стэ́нлі^[4] GCB (англ.: Henry Morton Stanley; сапраўднае імя — Джон Роўлендс; 28 студзеня 1841 — 10 мая 1904) — журналіст, знакаміты падарожнік, даследчык Афрыкі. Рыцар Вялікага Крыжа ордэна Лазні.

Генры Мортан Стэнлі
англ.: Henry Morton Stanley
Імя пры нараджэнні	англ.: John Rowlands
Род дзейнасці	журналіст, падарожнік-даследчык, палітык, пісьменнік
Дата нараджэння	28 студзеня 1841(1841-01-28)[1][2][…]
Месца нараджэння	Дэнбі[d], графства Дэнбішыр, Уэльс, Злучанае каралеўства Вялікабрытаніі і Ірландыі[3]
Дата смерці	10 мая 1904(1904-05-10)[1][2][…] (63 гады)
Месца смерці	Richmond Terrace[d], Вэстмінстэр, графства Вялікі Лондан, Вялікі Лондан[d], Англія, Злучанае каралеўства Вялікабрытаніі і Ірландыі[3]
Месца пахавання	St Michael and All Angels Churchyard[d]
Грамадзянства	Злучанае каралеўства Вялікабрытаніі і Ірландыі
Жонка	Dorothy Tennant[d]
Дзеці	Denzil Stanley[d]
Партыя	Liberal Unionist Party[d]
Бітвы/войны	Грамадзянская вайна ў ЗША
Узнагароды і прэміі	медаль «Вегі»[d] (1883) Медаль заступнікаў[d] (1873) Вялікі залаты медаль за даследаванні[d] (1878)
Аўтограф
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Біяграфія

Нарадзіўся ў горадзе Дэнбі (Уэльс). З 6 гадоў выхоўваўся ў працоўным доме, ва ўзросце 15 гадоў збег. У 17-гадовым узросце юнгай на караблі даплыў да Новага Арлеана (ЗША), дзе працаваў на купца Генры Стэнлі, які пазней яго ўсынавіў^[5]. У час Грамадзянскай вайны ў ЗША 1861—1865 гадоў быў валанцёрам у войску паўднёўцаў, трапіў у палон, збег, пасля перайшоў на службу да паўночнікаў, дэзерціраваў^[5]. З сярэдзіны 1870-х гадоў займаўся журналістыкай. У 1871—1872 гадах у якасці карэспандэнта газеты «New York Herald» адправіўся ў Цэнтральную Афрыку на пошукі Д. Лівінгстана. Знайшоўшы Лівінгстана, разам з ім абследаваў возера Танганьіка. У 1874—1877 гадах у якасці кіраўніка англа-амерыканскай экспедыцыі перасек Афрыку з усходу на захад, дайшоў да возера Вікторыя, адкрыў горны масіў Рувензоры, азёры Эдуард і Джордж, даследаваў раку Кагера. Дасягнуў вярхоўяў ракі Луалаба, удакладніў, што яна з’яўляецца вытокам ракі Конга, пазначыў на карце яе сярэднюю частку і спусціўся да месца ўпадзення ў Атлантычны акіян. У 1879—1884 гадах на службе ў бельгійскага караля Леапольда II, актыўна ўдзельнічаў у захопе зямель у басейне ракі Конга і стварэнні «Незалежнай дзяржавы Конга» (пасля Бельгійскае Конга). Адначасова адкрыў азёры Маі-Ндомбэ і Тумба^[4][6]. У 1887—1889 гадах кіраваў англійскай экспедыцыяй, зноў перасек Афрыку з захаду на ўсход, даследаваў раку Арувімі, вызначыў прыналежнасць возера Эдуард да сістэмы ракі Ніл.

Пахаваны ў Вэстмінстэрскім абацтве, побач з Давідам Лівінгстанам. Імем Генры Стэнлі названы вадаспады (парогі) у вярхоўі ракі Конга (з 1983 года — Баёма^[4])^[7].

Сачыненні

• How I found Livingstone (L., 1872)
• Through the Dark Continent (1878)
• The Congo and the founding of its free state (1885)
• In darkest Afrika (1890)
• Му dark companions and their strange stones (L., 1893)
• Му early travels and adventures in America and Asia (L., 1895)