Дзяржынава

Дзяржы́нава — родавы маёнтак шляхецкай сям’і Дзяржынскіх герба «Суліма».

Дзяржынава
Музей у Дзяржынаве
Заснаваны	1963
Адкрыты	1972
Краіна	Беларусь
Месцазнаходжанне	Стаўбцоўскі раён (1940—?) Ашмянскі павет (1963—1921)
dzerzhinovo.museum.by
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Аб’ект Дзяржаўнага спіса гісторыка-культурных каштоўнасцей Рэспублікі Беларусь, шыфр 613Д000612

Размешчана ў Налібоцкай пушчы за 15 км ад гарадскога пасёлка Івянец Валожынскага раёна Мінскай вобласці і за 75 км ад Мінска. Тэрытарыяльна ў складзе Стаўбцоўскага раёна Мінскай вобласці.

Радзіма Фелікса Эдмундавіча Дзяржынскага — рэвалюцыянера, савецкага дзяржаўнага дзеяча, заснавальніка Усерасійскай надзвычайнай камісіі па барацьбе з контррэвалюцыяй і сабатажам.

Гісторыя

Сядзібны дом з надворнымі пабудовамі, месцы дзяцінства Фелікса Дзяржынскага, узведзены ў 1870-я гады, спалены нямецкімі акупантамі ў час карнай аперацыі «Герман» летам 1943 года.

Гісторыя музея-сядзібы пачалася ў 1963 годзе, калі Савет Міністраў БССР абвясціў сядзібу Дзяржынава з прылеглай тэрыторыяй агульнай плошчай 80 га помнікам прыроды рэспубліканскага значэння. У 1972 годзе ў Дзяржынаве адкрыўся мемарыяльны комплекс — філіял Івянецкага мемарыяльнага музея Ф. Э. Дзяржынскага (заснаваны ў 1957).

Сядзіба Дзяржынскіх, фота да 1939 года.

На 10-м пасяджэнні Савета кіраўнікоў органаў бяспекі і спецыяльных службаў дзяржаў-удзельніц СНД 25 мая 2001 года прынята рашэнне пра аднаўленне мемарыяльнага комплексу «Дзяржынава». 28 лютага 2002 года ён быў уключаны ў Дзяржаўны спіс гісторыка-культурных каштоўнасцей Рэспублікі Беларусь. Былі адноўлены жылы дом з мансардай і частка сядзібы пры фінансавай падтрымцы спецслужбаў Расіі і Украіны, ААТ «Беларусбанк». 7 кастрычніка 2004 года адбылося адкрыццё адноўленага мемарыяльнага комплексу. Экспазіцыя, створаная ў доме-музеі сям’і Дзяржынскіх, атрымала высокую ацэнку Аляксандра Лукашэнкі, кіраўнікоў дэлегацый-удзельніц 17-га пасяджэння Савета кіраўнікоў органаў бяспекі і спецслужбаў дзяржаў-удзельніц СНД, кіраўніцтва Камітэта дзяржаўнай бяспекі Рэспублікі Беларусь. Паводле рашэння Мінскага аблвыканкама з 7 чэрвеня 2005 года мемарыяльны комплекс знаходзіцца ў падпарадкаванні Стаўбцоўскага райвыканкама, з 17 красавіка 2006 года мае сучасны статус і назву. З 1 ліпеня 2006 года дырэктар музея — Т. М. Чуйко.

У 2007 годзе Музей-сядзіба «Дзяржынава» атрымаў заахвочвальны дыплом прэміі ФСБ Расіі ў намінацыі «Выяўленчае мастацтва» за стварэнне высокамастацкай экспазіцыі, прысвечанай жыццю і дзейнасці Ф. Э. Дзяржынскага.

Тэрыторыя музея-сядзібы складае 6,67 га. Уздоўж дарожкі, праз сасновы бор да музея, створана алея з 49 валуноў, якія сімвалізуюць гады жыцця Фелікса Дзяржынскага. На тэрыторыі музея размешчаны адноўленыя жылы дом і гаспадарчыя пабудовы сядзібы. На плошчы, на высокім пастаменце з цёмна-чырвонага граніту, устаноўлены бронзавы бюст Фелікса Дзяржынскага.

31 кастрычніка 2025 года зменены межы помніка прыроды «сядзіба Ф. Э. Дзяржынскага з прылеглым участкам лесу»^[1].