Жан-Франсуа Шампальён

Жан-Франсуа Шампальён (фр.: Jean-François Champollion; 23 снежня 1790 — 4 сакавіка 1832) — французскі гісторык-арыенталіст і лінгвіст, заснавальнік егіпталогіі.

Жан-Франсуа Шампальён
фр.: Jean-François Champollion
Жан-Франсуа Шампальён. Партрэт працы Леона Канье (1831) (Léon Cogniet 1794 –1880), Луўр, Парыж
Дата нараджэння	23 снежня 1790(1790-12-23)[1][2][…]
Месца нараджэння	Фіжак[d], Каралеўства Францыя[1][3][…]
Дата смерці	4 сакавіка 1832(1832-03-04)[1][2][…] (41 год)
Месца смерці	Парыж, Ліпеньская манархія[1][4][…]
Месца пахавання	Пер-Лашэз[5] Grave of Champollion[d]
Грамадзянства	Францыя
Бацька	Jacques Champollion[d]
Жонка	Rosine Blanc[d][6]
Род дзейнасці	егіптолаг
Навуковая сфера	гісторыя, лінгвістыка, археалогія, егіпталогія
Месца працы	Калеж дэ Франс[7] University of Grenoble[d][6] Луўр[6]
Альма-матар	Калеж дэ Франс (1810)[6] Нацыянальны інстытут усходніх моў і цывілізацый[d] (1810)[6] ліцэй Стэндаля[d] (жнівень 1807)[6]
Навуковы кіраўнік	Antoine Isaac Silvestre de Sacy[d]
Вядомыя вучні	Francesco Salvolini[d] і Karl Richard Lepsius[d]
Вядомы як	заснавальнік егіпталогіі, які здолеў расшыфраваць егіпецкія іерогліфы
Член у	Société Asiatique[d] Акадэмія надпісаў і прыгожай славеснасці[d] (1832)[8][9] Германскі археалагічны інстытут Нідэрландская каралеўская акадэмія навук Расійская акадэмія навук Каралеўская акадэмія славеснасці, гісторыі і антыкварыяту[d] Турынская акадэмія навук[d][3] Académie delphinale[d][10] Акадэмія прыгожых мастацтваў[d] Гётынгенская акадэмія навук
Узнагароды	Кавалер тасканскага ордэна Святога Джузэпэ (Святога Іосіфа)
Подпіс
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Дзякуючы праведзенай ім расшыфроўцы тэксту Разецкага каменя 14 верасня 1822 г. зрабілася магчымым чытанне егіпецкіх іерогліфаў і далейшае развіццё егіпталогіі як навукі.

Біяграфічныя звесткі

Вучыўся ў Школе ўсходніх моў у Калеж дэ Франс (1807—09). 3 1809 выкладаў ва ўніверсітэце Грэнобля (з 1818 прафесар). Быў членам Французскага Геаграфічнага таварыства.

Пасля шматгадовай працы над дэшыфроўкай егіпецкіх іерогліфаў у 1822 прачытаў надпіс на Разецкім камені; распрацаваў прынцыпы дэшыфроўкі і вызначыў паслядоўнасць развіцця егіпецкага іерагліфічнага пісьма (іерагліфічнае, іератычнае, дэматычнае). У 1824—26 вывучаў егіпецкія помнікі ў музеях Італіі, потым працаваў хавальнікам Егіпецкага музея ў Луўры. У 1828—30 кіраваў экспедыцыяй у Егіпет, сабраў і скапіраваў шмат егіпецкіх тэкстаў, помнікаў і выяў. У 1831 узначаліў першую ў свеце кафедру егіпталогіі ў Калеж дэ Франс. Склаў першыя граматыку і слоўнік старажытнаегіпецкай мовы.

Гл. таксама

• На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Jean-François Champollion
• Егіпецкія іерогліфы
• Разецкі камень
• Копцкая мова

Зноскі

1. Jean-François Champollion // Encyclopædia Britannica

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q5375741'></a>
2. https://www.umass.edu/wsp/philology/gallery/champollion.html
3. www.accademiadellescienze.it Праверана 1 снежня 2020.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q107212659'></a>
4. http://www.nytimes.com/1999/08/29/travel/figeac-s-flair-for-the-egyptian.html
5. Find a Grave — 1996.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q63056'></a>
6. MacTutor History of Mathematics archive — 1994.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q547473'></a>
7. list of professors at Collège de France

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q3253460'></a>
8. www.aibl.fr

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q107213385'></a>
9. https://aibl.fr/academiciens-depuis-1663/ Праверана 3 красавіка 2023.
10. http://www.academiedelphinale.com/images/lettre-mensuelle/lettreAcademieDelphinale-06-juin-juillet-aout-2020.pdf