Канстанцін Васілевіч Вераніцын

Канстанцін Васілевіч Верані́цын (13 чэрвеня 1834, Астраўляны Віцебскага павета Віцебскай губерні, цяпер Гарадоцкі раён — 26 жніўня 1903, Лясны ўчастак  (руск.), прыгарад Пецярбурга^[1]) — удзельнік літаратурнага жыцця ў Беларусі сярэдзіны ХІХ ст., адзін з заснавальнікаў новай беларускай літаратуры. Найбольш імаверны аўтар сатырычна-гумарыстычнай паэмы «Тарас на Парнасе».

Канстанцін Вераніцын
Канстанцін Васілевіч Васілёў (Васільеў, Вераніцын)
Асабістыя звесткі
Дата нараджэння	13 чэрвеня 1834(1834-06-13)
Месца нараджэння	Астраўляне, Віцебскі павет, Віцебская губерня, Расійская імперыя
Дата смерці	26 жніўня 1903(1903-08-26) (69 гадоў)
Месца смерці	Санкт-Пецярбург, Расійская імперыя
Пахаванне	Мітрафаніеўскія могілкі (Санкт-Пецярбург)
Грамадзянства	Расійская імперыя
Альма-матар	Гарадоцкае прыходскае вучылішча[d] Віцебская гімназія (1852) Імператарская медыка-хірургічная акадэмія[d] Горы-Горацкі земляробчы інстытут (1859)
Месца працы	Маладзечанская настаўніцкая семінарыя
Прафесійная дзейнасць
Род дзейнасці	паэт
Жанр	паэзія
Мова твораў	беларуская
Творы ў Вікікрыніцах
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Біяграфія

Паходзіў з прыгонных сялян памешчыкаў Бондыравых, прозвішча яго было Васільеў (або Васілёў), атрымаўшы вольную ў 1851 годзе ён прыпісаўся да гарадоцкіх мяшчан і ўзяў прозвішча Вераніцын.

Вучыўся ў Гарадоцкім прыходскім вучылішчы, Віцебскай гімназіі (1845—1852), Пецярбургскай медыка-хірургічнай акадэміі (1852—1854). З акадэміі ў 1854 быў выключаны, але гэта Вераніцына не спыніла. У 1857 як пансіянер Вольнага эканамічнага таварыства паступіў у Горы-Горацкі земляробчы інстытут адразу на трэці курс. У 1859 выдатна (у пераліку выпускнікоў быў першым) скончыў інстытут са званнем агранома, абараніў дысертацыю «О белорусском хозяйстве». Некаторы час працаваў кіраўніком прыватнага маёнтка. У 1863—1874 жыў і працаваў у Пецярбургу ў губернскай па сялянскіх справах установе і Галоўным таварыстве расійскіх чыгунак.

У 1874—1879 працаваў выкладчыкам прыродазнаўства, геаграфіі і гісторыі ў Маладзечанскай настаўніцкай семінарыі. З 1880 служыў у Пецярбургу ў апараце Міністэрства шляхоў зносін. Жыў у доме па адрасу Поварскі завулак, 12, у якім у розныя часы жылі вядомыя рускія літаратары А. Някрасаў, М. Чарнышэўскі, І. Тургенеў. У 1900 выйшаў у адстаўку ў чыне стацкага саветніка.

Памёр 13 (26) жніўня 1903 у Лясным участку^[2] (цяпер Выбаргскі раён Санкт-Пецярбурга) ад наступстваў кровазліцця ў мозг і быў пахаваны на Мітрафаніеўскіх могілках.

Творы

У рукапісных сшытках фальклорных і літаратурных твораў А. Рыпінскага^[3] яму прыпісваюцца паэмы «Тарас на Парнасе» (тэкст з паметай: 1855, 15 красавіка, Гарадок) і «Два д’яўлы» (з паметай: 7.4.1860, Масква). Моўныя асаблівасці і рэаліі несумненна сведчаць пра сувязь апошняга твора з Віцебскам, а таксама пра тое, што аўтарства абедзвюх паэм належыць адной асобе. На карысць аўтарства К. Вераніцына сведчыць таксама яго біяграфія.

Ушанаванне памяці

Валун з мемарыяльнай дошкай, прысвечаны паэме «Тарас на Парнасе» (Гарадок)

У 2001 годзе на радзіме К. Вераніцына ў Астраўлянах і Гарадку пастаўлены мемарыяльныя знакі ў гонар паэмы «Тарас на Парнасе» і яе верагоднага аўтара.

У 2023 годзе цэнтральнаму скверу ў Гарадку прысвоена назва «Вераніцынскі сквер»^[4].

Бібліяграфія

• Вераніцын К. Тарас на Парнасе. Паэмы / Уклад. з тэкст. падрыхт. і камент. Ю. Пацюпы, прадм. Я. Янушкевіча. — Мн.: Маст. літаратура, 2009. — 79 с.

Зноскі

1. А. Ф. Брыль. Некралог Канстанціна Вераніцына ў газеце «Новое время» // Роднае слова : часопіс. — 12 / 2019. — С. 23.
2. З другой паловы XIX стагоддзя прыгарад Лясны выконваў для заможных пецябруржцаў ролю дачнай мясцовасці.
3. Піятуховіч М. Рукапісы А. Рыпінскага // публікацыя В. Скалабана. Шляхам гадоў: гісторыка-літаратурны зборнік. — Мн .: Мастацкая літаратура, 1990. — С. 218-274. — ISBN 5-340-00218-7.
4. Информация о документе «О присвоении наименования скверу города Городка» – Pravo.by (руск.). pravo.by. Праверана 21 кастрычніка 2023.