Касцёл Святога Яна Хрысціцеля (Васілішкі)

У паняцця ёсць і іншыя значэнні, гл. Касцёл Святога Яна Хрысціцеля.

Касцёл Яна Хрысціцеля — каталіцкі храм в. Васілішкі Шчучынскага раёна. Помнік архітэктуры позняга барока, знаходзіцца па вул. Савецкай у цэнтры вёскі. Ставіцца да Шчучынскага дэканата Гродзенскай дыяцэзіі.

Каталіцкі храм
Касцёл Яна Хрысціцеля
53°46′37″ пн. ш. 24°50′56″ у. д.HGЯO
Краіна	Беларусь
Вёска	Васілішкі
Канфесія	Рымска-каталіцкая царква
Епархія	Гродзенская дыяцэзія
Архітэктурны стыль	барока
Дата пабудовы	1769 год
Статус	Гісторыка-культурная каштоўнасць Беларусі, шыфр 412Г000616шыфр 412Г000616
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Помнік архітэктуры ў стылі позняга барока^[1], пабудаваны ў 1769^[2]. Храм уключаны ў Дзяржаўны спіс гісторыка-культурных каштоўнасцей Рэспублікі Беларусь^[3].

Гісторыя

Касцёл у пачатку XX стагоддзя

Каталіцкая абшчына ў Васілішках з’явілася ў 1652 годзе, у 1658 тут заснаваны манастыр дамініканаў, пры якім пабудаваны драўляны касцёл^[4]. Мураваны барочны касцёл пабудаваны ў 1769 годзе, аднак асвечаны толькі 30 лістапада 1790 года^[2].

Пасля падаўлення Польскага паўстання 1830—1831 гадоў, як і многія іншыя каталіцкія храмы на тэрыторыі сучаснай Беларусі быў перададзены праваслаўным і пераасвечаны як праваслаўная царква. У 1919 годзе пасля пераходу рэгіёну ў склад міжваеннай Польшчы вернуты каталікам^[3]. У 1922—1928 гадах рэканструяваны. Пасля Вялікай Айчыннай вайны закрыты, у 1980 годзе вернуты вернікам.

Архітэктура

Брама і галоўны ўваход

Помнік архітэктуры позняга барока^[1][3]. Некаторыя аўтары звяртаюць увагу на рысы віленскага барока, якія прысутнічаюць у архітэктуры царквы^[4]. Храм — трохнефная базіліка, галоўны неф завяршаецца паўкруглай апсідай з адзінай сакрысціяй з паўднёвага боку справа ад прэзбітэрыя^[1]. Нефы падзеленыя двума радамі па тры калоны ў кожнай, да чатырох найбольш блізкім да прэзбітэрыя калон прыбудаваны невялікія алтары.

Архітэктурна-пластычны акцэнт — на галоўным заходнім фасадзе, фланкіраваным трохяруснымі вежамі (чацвёрты ярус з фігурным шлемам разабраны ў 1832 г.) з паўцыркульным шчытом паміж імі. Пластыка ствараецца ўвагнутасцю і акругласцю граняў вежаў, слаістымі лапаткамі, пілястрамі з валютамі ў аснаванні, плаўна выгнутымі цягамі і карнізамі, прамавугольнымі філёнгамі. Сіметрычна-восевая трохчасткавая кампазіцыя фасада падкрэсленая лучковымі ўваходнымі і аконнымі праёмамі, нішамі, круглымі люкарнамі. Бакавыя фасады маюць лучковыя праёмы і расчлянёныя плоскімі лапаткамі. Касцёл накрыты двухсхільным дахам, скругленым над апсідай.

Перад касцёлам — мураваная трохарачная брама, абрыс якой адпавядае пластыцы яго галоўнага фасада.

Інтэр’ер

Інтэр’ер касцёла

Гістарычна храм меў скляпеністыя перакрыцці нефаў, аднак у ходзе перабудоў яны былі згубленыя і замененыя плоскай бэлечнай столлю^[5].

Асноўнае памяшканне шасцістоўпнага храма перакрыта плоскай бэлечнай столлю (замест страчаных скляпеністых перакрыццяў). У цэнтральны неф шырокай аркай адкрываецца галерэя хораў з увагнута-пукатым парапетам.

Галоўны алтар храма багата дэкараваны ляпнінай, у яго цэнтры знаходзіцца палатно «Хрышчэнне Гасподне»^[5]. Усяго ў інтэр’еры царквы 7 алтароў — галоўны, два бакавых і 4 алтары на калонах; выкананы ў тэхніцы стука пад ружовы і блакітны мармур і ўпрыгожаны пазалочаным ляпным дэкорам. Галоўны алтар храма багата дэкараваны ляпнінай, у яго цэнтры знаходзіцца палатно «Хрышчэнне Гасподне»^[5]. Мастацкі эфект дэкаратыўнага вырашэння інтэр'еру заснаваны на кантрасце яго плоскаснай архітэктуры і каларыстычна насычаных і пластычна вырашаных сямі алтароў (галоўны, два бакавыя, чатыры кулісныя). Алтары выкананы ў стылі ракако ў тэхніцы стука пад ружовы і блакітны мармур, упрыгожаныя пазалочанай лепкай — ракайлі, валюты, пуці, дэкаратыўныя вазы, мудрагелістыя сплаценні зоркападобных завіткоў.

Магіла палкоўніка Фамы Кандраценкі

У касцёле пахаваны Юзаф Белапятровіч^[d] (пам. 24 чэрвеня 1780, Валэйшы), стражнік лідскі. На касцёльным двары пахаваны палкоўнік Фама Кандраценка (пам. 16 верасня 1893) і Станіслаў Прыбытак (пам. 24 сакавіка 185?).

Зноскі

1. «Архітэктура Беларусі. Энцыклапедычны даведнік». Мінск, «Беларуская Энцыклапедыя імя Петруся Броўкі», 1993 год. стр. 107. ISBN 5-85700-078-5.
2. Касцёл Святога Яна Хрысціцеля (Васілішкі) на сайце Catholic.by (бел.)
3. Збор помнікаў гісторыі і культуры. Гродзенская вобласць. Стр. 339
4. Габрусь Т. В. «Мураваныя харалы: сакральная архітэктура беларускага барока». Мінск, «Ураджай», 2001 год. ISBN 985-04-0499-Х
5. Касцёл Святога Яна Хрысціцеля (Васілішкі) на сайце Radzima.org