Кот-д’Івуар

Кот-д’Івуар (фр.: Côte d'Ivoire, літ. Бераг Слановай Косці) — дзяржава на поўдні Заходняй Афрыкі, на ўзбярэжжы Гвінейскага заліва. Мяжуе на захадзе з Ліберыяй і Гвінеяй, на поўначы з Малі і Буркіна-Фасо, на ўсходзе з Ганай. Насельніцтва 18,1 млн чал. (2005). Дзяржаўная мова — французская.

Кот-д’Івуар
République de Côte d’Ivoire
Герб Сцяг
Дэвіз: ««Union, Discipline et travail» (Адзінства, дысцыпліна і праца)»
Гімн: «L'Abidjanaise»
Дата незалежнасці	7 жніўня 1960 (ад Францыі)
Афіцыйная мова	французская
Сталіца	Ямусукра
Форма кіравання	Прэзідэнцкая рэспубліка
Прэзідэнт Прэм’ер-міністр	Аласан Уатара Даніэль Каблан Дункан
Тэрыторыя
• Агулам	322 460 км² (67-я ў свеце)
• % воднай паверхні	1,4
Насельніцтва Кот-д’Івуара
• Ацэнка	21 075 000[1] чал. (58-я)
• Шчыльнасць	65 чал./км²
ІРЧП	▲ 0.484 (нізкі)
Валюта	Франк КФА
Інтэрнэт-дамен	.ci
Код ISO	CI
Код МАК	CIV
Тэлефонны код	+225
Часавы пояс	0
Аўтамабільны рух	справа[d][2]
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Сталіца краіны — горад Ямусукра, частка адміністрацыйных функцый у буйнейшага горада краіны — Абіджана.

Дзяржаўны лад

Кот-д’Івуар — рэспубліка. Кіраўнік дзяржавы і ўрада — прэзідэнт, якога выбірае насельніцтва тэрмінам на 5 гадоў. Вышэйшы заканадаўчы і прадстаўнічы орган — аднапалатная Нацыянальная Асамблея (175 дэпутатаў, выбіраюцца насельніцтвам на 5 гадоў). Прэзідэнт назначае прэм’ер-міністра і Савет Міністраў, які выконвае функцыі ўрада дзяржавы. Судовую сістэму ўзначальвае Вярхоўны суд.

Геаграфія

Асноўны артыкул: Геаграфія Кот-д’Івуара

Паверхня пераважна раўнінная. Асобныя невысокія горныя масівы і плато на поўначы і захадзе; на стыку граніц Ліберыі, Гвінеі і Кот-д’Івуара — гара Німба (1752 м). Узбярэжжа нізіннае. Ёсць невялікія паклады жалезнай, марганцавай, нікелевай, тытанавай, алавянай руды, золата, алмазаў, баксітаў. На шэльфе — радовішчы нафты. Клімат на поўдні экватарыяльны, на поўначы субэкватарыяльны. Тэмпература паветра ў ліпені 28-34 °C, у студзені каля 24 °C. На поўдні ападкаў за год 1300—2400 мм, на поўначы — каля 1000 мм; ёсць сухі перыяд (лістапад-люты). Найбуйнейшыя рэкі: Кавалі, Сасандра, Бандама, Комаэ. На поўдні вечназялёныя экватарыяльныя лясы на чырвона-жоўтых фералітавых глебах. На поўначы лесасаванна з галерэйнымі лясамі, высакатраўная саванна на чырвоных фералітавых глебах. Фаўна: афрыканскі слон, малпы, бегемоты, леапарды, гіены, шакалы, антылопы, кракадзілы; з насякомых муха цэцэ (на поўдні). Нацыянальныя паркі — Комаэ, Марахуэ, Таі, запаведнік Німба; рэзерваты.

Эканоміка

Кот-д’Івуар — аграрная краіна, якая мае адносна высокі даход на душу насельніцтва ў рэгіёне — 2,728 долараў ЗША (па стане на 2023 год)^[3]. Краіна з’яўляецца найбуйнейшай эканомікай у Заходнеафрыканскім эканамічным і валютным саюзе, складаючы 40% ад агульнага ВУП саюза. Кот-д’Івуар з’яўляецца чацвёртым па велічыні экспарцёрам тавараў агульнага прызначэння ў краінах Афрыкі на поўдзень ад Сахары (пасля ПАР, Нігерыі і Анголы)^[4].

У кастрычніку 2024 года S&P Global Ratings павысіў крэдытны рэйтынг Кот-д’Івуар да BB з BB- за кошт росту коштаў на какава і ростам экспарту^[5].

Насельніцтва

Івуарыйскія гімназісты

На поўдні і ў цэнтры краіны жывуць народы гвінейскай групы (анья, баўле, кру, т.зв.лагунныя плямёны, 55 % насельніцтва), на паўночным захадзе народы групы мандынга (малінке, бамбара, дан, квені, 21 %), на поўначы і паўночным усходзе народы групы гур (сенуфа, лобі, куланга, 23 %). На поўначы ёсць народы фульбэ і хаўса. У краіне працуе каля 2 млн.эмігрантаў з Буркіна-Фасо, Малі і Ганы. У вялікіх гарадах групы ліванцаў і французаў. 63 % вернікаў прытрымліваюцца мясцовых вераванняў, мусульман 23 % (пераважна на поўначы), хрысціян −14 % (пераважна на поўдні). Сярэднегадавы прырост каля 2,5 %. Сярэдняя шчыльнасць насельніцтва 44 чал./км². У гарадах жыло 46 % насельніцтва (1996). Найбуйнейшыя гарады: Абіджан, Буаке, Ямусукра. У сельскай і лясной гаспадарцы занята каля 40 % працаздольных, у прамысловасці — каля 30 %.

Вядомыя асобы

• Кало Турэ