Майсей Саламонавіч Напельбаўм

Майсей Саламонавіч Напельбаўм (14 (26) снежня 1869, Мінск — 13 чэрвеня 1958, Масква) — беларускі, расійскі і савецкі фотамайстар, стваральнік уласнай творчай манеры студыйнага фотаздымка.

Майсей Саламонавіч Напельбаўм
Род дзейнасці	фатограф
Дата нараджэння	14 (26) снежня 1869[1] ці 26 снежня 1869(1869-12-26)[1]
Месца нараджэння	Мінск, Мінскі павет, Мінская губерня, Расійская імперыя[2]
Дата смерці	13 чэрвеня 1958(1958-06-13)[2][3][…] (88 гадоў)
Месца смерці	Масква, РСФСР, СССР[2]
Месца пахавання	Вастракоўскія могілкі[d]
Грамадзянства	Расійская імперыя  Расійская рэспубліка  РСФСР[d]  СССР
Дзеці	Вольга Майсееўна Грудцова[d], Ліля Майсееўна Напельбаўм[d] і Іда Майсееўна Напельбаўм[d]
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Біяграфія

Партрэт А. Дашкевіч. 1910

У 1884 годзе паступіў вучнем у фотаатэлье мінскага фатографа Восіпа Барэці. Пільны вучань паслядоўна авалодаў капіроўкай здымкаў, рэтушшу і быў дапушчаны да самастойнай здымкі, пазней фотамастак з удзячнасцю ўспамінаў свайго настаўніка^[4].

У 1888 годзе пакінуў Мінск, вандраваў па Расіі і іншых краінах. Пабываў у Смаленску, Маскве, Варшаве, Вільні, Еўпаторыі. У час знаходжання ў Амерыцы працаваў у Нью-Ёрку, Філадэльфіі, Пітсбургу. У 1895 годзе вярнуўся ў Мінск і адкрыў павільён партрэтнай фатаграфіі.

У 1910 годзе пераехаў у Санкт-Пецярбург і супрацоўнічаў з часопісам «Сонца Расіі».

У Маскве атэлье Напельбаўма размяшчалася ў доме Аненкавых на рагу Пятроўкі і Кузнецкага Моста, у Петраградзе — на Неўскім, 72.

У студзені 1918 года робіць выдатны партрэт Леніна — адзін з лепшых у фатаграфічнай Ленініяне. У тыя ж гады зрабіў шэраг партрэтаў паплечнікаў Леніна. Сярод іх асабліва ўдалыя Фелікса Дзяржынскага, Вацлава Вароўскага, Луначарскага і іншых.

У 1919 годзе пры падтрымцы Якава Свярдлова арганізоўвае пры УЦВК — першую дзяржаўную фатаграфію.

У 1920—1930 гады фатаграфуе выдатных людзей краіны — артыстаў, пісьменнікаў, мастакоў і навукоўцаў.

У пачатку 1930-х гадоў Напельбаўм пазбаўлены выбарчых правоў, і як лішэнец падлягаў высылцы з Масквы. З вялікай цяжкасцю здолеў дамагчыся адмены гэтага статуса і ўладкавацца на працу ў фотаатэлье, якое абслугоўвала турыстаў-фотааматараў^[5].

Памёр у 1958 годзе. Пахаваны на Вастракоўскіх могілках.

Сям’я

Бацька паэтак Лілі, Іды і Фрэдэрыкі Напельбаўм, літаратуразнаўкі Вольгі Грудцовай.

Творчасць

У аснову сваёй манеры паклаў асаблівыя прыёмы работы са святлом, якія дазваляюць ствараць аскетычны і адначасова яркі і дакладны вобраз партрэтаванага. Напельбаўм — майстар кампазіцыйнага рашэння кадра, выяўленчага нюансу. Пры ўяўнай прастаце партрэты Напельбаўма поўныя ўнутранага драматызму, тыповага для рускай мастацкай традыцыі. Па-майстэрску спалучаў у сваіх працах элементы фармалізму і разуменне фатаграфіі як дакумента.

Нягледзячы на відавочную апалітычнасьць, яшчэ ў 1918 годзе Напельбаўм зрабіў партрэт Леніна, пазней — Сталіна.

У 1938 годзе, падпісаўшы дагавор з прэзідыумам Акадэміі навук СССР, зрабіў вядому серыю партрэтаў правадзейных членаў АН СССР.

Да тэхнічных асаблівасцяў варта аднесці любоў да здымак з адной крыніцай святла, выкарыстанне (найчасцей) аб’ектыва Фохтлендэр Колінеар 420 mm, 1: 7, 7 і прымяненне жывапісных пэндзляў для апрацоўкі негатыву ў працэсе праяўкі.

Званні

Марка па фота М. Напельбаўма.

• Заслужаны артыст рэспублікі (1935)

Персанальныя выставы М. Напельбаўма

• «М. Напельбаўм» Петраград 1918
• «М. Напельбаўм» Масква 1935, 1946, 1955

Вокладка кнігі М. Напельбаўма «От ремесла к искусству» (Масква, 1958).

Аўтарская кніга

• Наппельбаум М. От ремесла к искусству. — Москва, 1958 (2-е изд., 1972)
• Наппельбаум М. Избранные фотографии: Альбом / Автор статьи Ан. Вартанов. — М.: Планета, 1985. — 106 с.

Кнігі з удзелам М. Напельбаўма

• «STALIN ON LENIN» — Moscow: Foreign Languages Publishing House, 1939
• «Антология Советской фотографии, 1917—1940» — Москва: Издательство ПЛАНЕТА, 1986