Мардэхай Яфэ

Мардэхай Бэн-Абрагам Бэн-Іосіф Бэн-Эліезер Бэн-Абрагам Яфэ (іўр.: מרדכי יפה; 1533, Прага, Багемія, Свяшчэнная Рымская імперыя — 1612, Познань, Вялікапольшча, Рэч Паспалітая) з Багемія — рабін Гродна, кадыфікатар яўрэйскага права, вучоны і кабаліст^[5].

Мардэхай Яфэ
Род дзейнасці	рабін, Posek, Рош Ешыва
Дата нараджэння	1530[1][2]
Месца нараджэння	Прага, Каралеўства Багемія, Землі багемскай кароны, Свяшчэнная Рымская імперыя
Дата смерці	сакавік 1612[3]
Месца смерці	Познань, Пазнаньскае ваяводства, Велікапольская правінцыя, Карона Каралеўства Польскага, Рэч Паспалітая
Грамадзянства	Польшча[4]
Веравызнанне	іўдаізм
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Біяграфія

Яго бацька, рабін Абрагам з Прагі, памёр у 1564 годзе, даў сыну рознабаковую адукацыю. Далейшую талмудычныю адукацыю Яфэ атрымаў пад кіраўніцтвам рабінаў Майсея Ісерліса і Саламона Лурыі.

Па вяртанні на радзіму Яфэ стаў кіраўніком Пражскай школы, і займаў гэтую пасаду да 1561 года, калі з прычыны выгнання яўрэяў з Прагі, адправіўся ў Венецыю, дзе заняўся вывучэннем астраноміі (1561—1571). У 1572 годзе стаў рабінам у Гродне, у 1588 годзе - у Любліне, дзе становіцца адным з галоўных кіраўнікоў ваада чатырох краін; затым быў рабінам у Крамянцы, a ў 1592 годзе стаў галоўным рабінам і рэктарам школы ў Празе. З 1599 года да смерці быў галоўным рабінам у Познані.

Талмудыст і кабаліст

Яфэ - выбітны прадстаўнік XVI стагоддзя, эпохі росквіту талмудысцкай навукі і пілпула, калі элементы Кабалы і містыцызму ўсё больш і больш сталі авалодваць яўрэйскімі розумамі. Амаль усе сучаснікі Яффе захапляліся кабалой, але ні адзін з іх не адважыўся да яго ўнесці яе элементы ў кадыфікацыю галах.

Яфэ часта матываваў тое ці іншае пастанову кабалістычнымі таямніцамі, вера ў якія y яго даходзіць да таго, што ён прызнае малітву да дзесяці сфірот, якую не толькі талмудысты наогул, але нават пасля хасідскія правадыры лічылі супярэчнай монатэізму і юдаізму, які не прызнае пасярэдніка паміж Богам і чалавекам.

Месцамі Яфэ выяўляў забабоны, якое ён уводзіў у свой кодэкс. Хоць павага яго да Майманід бязмежна, але ён не прымаў пад увагу нападак Майманіду на містыцызм, так як «Майманід пасля сам прызнаў кабалу». Яфэ прызнаваў Гілгул (перасяленне душ), але адпрэчваў сцверджанне, што душа чалавека часам пераўвасабляецца ў расліны і мінералы.

Працы Яфэ аб'яднаны адным загалоўкам "Левуш":

• «Lebusch ha-Techelet»,
• «Lebusch ha-Chur»,
• «Lebusch Ateret Zahab»,
• «Lebusch ha-buz we-ha-Argamon»
• «Lebusch Ir Schuschan».

Кодэкс Яфэ адрозніваецца літаратурнымі вартасцямі, сцісласцю і яснасцю, кожнае правіла матывуецца вычарпальным чынам. Аднак кодэкс Яфэ амаль не карыстаўся папулярнасцю, магчыма, з-за элементаў Кабалы і філасофіі. Першы і другі тамы выйшлі ў Любліне ў 1590 г., трэці тым — у Кракаве ў 1594, 4-й і 5-й тт. — - у Кракаве ў 1598 і 1599 гг. (ёсць і пражскае, і венецыянскае выданні);