Познань

По́знань^[2][3] (польск.: Poznań, лац.: Posnania, ням.: Posen, пры нагодзе ўжываецца назва Стольнае Места Познань) — адзін з найстарэйшых і найбуйнейшых польскіх гарадоў, размешчаны над ракой Вартай; сталіца Вялікапольшчы i Велікапольскага ваяводства. Пяты па колькасці насельніцтва горад у Польшчы. Насельніцтва — 547 161 жыхароў (2014 год)^[4].

Горад Познань польск.: Poznań Герб Сцяг Краіна  Польшча Ваяводства Велікапольскае Павет Горад на правах павета Каардынаты 52°24′30″ пн. ш. 16°56′01″ у. д.HGЯO Кіраўнік Jacek Jaśkowiak[d] Першая згадка 10 стагоддзе Ранейшыя назвы Posen Горад з 1253 Плошча 261,85 ± 0,01 км² (31 снежня 2010) Водныя аб’екты Варта Насельніцтва ▲546 859 чал. (31 сакавіка 2021)[1] Часавы пояс UTC+1, летам UTC+2 Тэлефонны код 61 Паштовыя індэксы 60-001 Аўтамабільны код PO і PY TERC 3064011 Афіцыйны сайт poznan.pl (польск.)​ (англ.)​ (ням.)​ (укр.) Познань на карце Польшчы ±

Медыяфайлы на Вікісховішчы

У паняцця ёсць і іншыя значэнні, гл. Познань (значэнні).

Геаграфія

Адлегласць па прамой паміж гарадамі Познань — Мінск 716 км, да Варшавы — 279 км^[5].

• Даўжыня ў кіламетрах:
  • найшырэйшая (NW — SE) — 26 км
  • найменшая (NE — SE) — 10,6 км

Гістарычнае ядро Познані — т. зв. Тумскі востраў на правым беразе Варты.

Гісторыя

У VIII—IX ст. вакол гарадзішча склаўся горад. У X ст. Познань адна з галоўных рэзідэнцый польскіх князёў. З 968 года сядзіба першага польскага біскупства. У 1005 годзе тут падпісаны мірны дагавор паміж каралём Баляславам І Храбрым і архібіскупам магдэбургскім Тагіно. У 1253 годзе Познань атрымала магдэбургскае права. З сярэдзіны XIII ст. адміністрацыйна-палітычны цэнтр Велікапольшчы. У XV—XVI ст. адзін з буйных гандлёвых і культурных цэнтраў краіны (у XVI ст. каля 20 тыс. жыхароў). З сярэдзіны XVII ст. занепадала ў выніку войнаў (Паўночная вайна 1655—60, Паўночная вайна 1700—21) і эпідэмій (у пач. XVIII ст. — 12 тыс. жыхароў). У 1793 годзе адышла да Прусіі. З 1807 у складзе Варшаўскага герцагства, з 1815 — Пазнанскага вялікага княства. Тут адбылося антыпрускае Пазнанскае паўстанне (1848). Пасля 1-й сусв. вайны і Пазнанскага паўстання (1918—19) у складзе адноўленай Польскай дзяржавы. У 2-ю сусветную вайну захоплена германскімсі войскамі (1939). У 1945 годзе вызвалена Савецкай Арміяй. У 1956 годзе ў Познані адбыўся першы ў ПНР масавы рабочы пратэст.

Насельніцтва

Год Колькасць 2010 551 627 2015 544 612 Год Колькасць 2017 540 372 [6] 2017 538 633 Год Колькасць 2020 533 830 2021 546 859 [1]

Эканоміка

Познань — дынамічны гаспадарчы, акадэмічны, навуковы і культурны цэнтр. Дзякуючы выбітным эканамічным вынікам, інтэнсіўнай эканомікай, і пастаянным Міжнародным Кірмашам у Познані горад гэты часта называюць гаспадарчай сталіцай Польшчы па інвестыцыйнай прывабнасці толькі нязначна саступаючы нашмат большай Варшаве. Познань таксама вялікі цэнтр прамысловасці.

У Познані дзейнічае дзевяць дзяржаўных і прыватных вышэйшых школ, дзе навучаюцца некалькі дзясяткаў тысяч студэнтаў. У горадзе таксама дзейнічаюць шматлікія даследніцкія ўстановы. Усё гэта робіць Познань адным з галоўных польскіх акадэмічных гарадоў.

Каля горада пралягае аўтастрада A2, міжнародны маршрут Берлін — Варшава — Мінск — Масква.

Развітая электрамашынная прамысловасць. Другі пасля Варшавы асяродак банкаў і найбуйнейшы ў краіне кірмашны цэнтр.

Узровень беспрацоўя, зарэгістраваны ў Вялікапольскім ваяводстве на канец снежня 2022 года, склаў 2,9 %, што на 0,3 % ніжэй ўзроўню 2021 года. Паказчык беспрацоўя як і раней самы нізкі ў Польшчы^[7][8].

Адукацыя

Дзяржаўныя вышэйшыя ўстановы:

• Універсітэт імя Адама Міцкевіча
• Медыцынская Акадэмія імя Караля Марцінкоўскага ў Познані
• Сельскагаспадарчая Акадэмія ў Познані
• Дзяржаўны Эканамічны Універсітэт ў Познані
• Акадэмія фізічнага Выхавання ў Познані
• Акадэмія Мастацтваў у Познані
• Музычная Акадэмія ў Познані
• Пазнаньская Палітэхніка
• Заходні Інстытут імя Зігмунта Вайцяхоўскага

Культура

Асноўны артыкул: Музеі Познані

У горадзе працуе Польскі тэатр.

З 2003 года дзейнічае Беларускі культурна-асветніцкі цэнтр у Познані. Арганізацыя гэтая аб’ядноўвае выхадцаў з Беларусі і прыхільнікаў беларушчыны. БКАЦ рэгулярна ладзіць культурніцкія мерапрыемствы на якіх прэзентуе беларускую спадчыну і сучасныя здабыткі беларускай культуры.

Славутасці

• Касцёл св. Яна (каля 1200—1512)
• Сабор (сярэдзіна XII — пач. XVI ст., на месцы касцёлаў X і XI ст., у інтэр’еры грабніцы і надмагіллі, у т.л. X ст.)
• Касцёл Дзевы Марыі (XV ст.).
• Стары горад (развіваўся з XIII ст.) з рэгулярнай планіроўкай.
• Ратуша (XIII—XIV ст., перабудавана ў 1550—60 у стылі рэнесансу).
• Жылыя дамы XVI—XIX ст., часта з галерэямі.

• 
  Казляняткі на пазнаньскай ратушы
• 
  Старамесце ўначы
• 
  Свята-Мікалаеўская царква

Гарады-пабрацімы

Памылка Lua: not enough memory.

Вядомыя асобы

• Надзея Аляксандраўна Юўчанка (нар. 1946) — беларускі музыказнавец.

Гл. таксама

• Познань Галоўны (вакзал)
• Познаньскі ўніверсітэт
• Вялікая Польшча