Масачусетс

У паняцця ёсць і іншыя значэнні, гл. Масачусетс (значэнні).

Масачусетс (англ.: Commonwealth of Massachusetts) — самы населены штат Новай Англіі на паўночным усходзе Злучаных Штатаў. Мяжуе з Атлантычным акіянам на ўсходзе, штатамі Канектыкут і Род-Айленд на поўдні, Нью-Гэмпшыр і Вермонт на поўначы і Нью-Ёрк на захадзе.

Масачусетс
англ.: Commonwealth of Massachusetts
Герб Сцяг
Краіна	ЗША[1][2]
Гімн	All Hail to Massachusetts[d][3]
Уваходзіць у	ЗША
Адміністрацыйны цэнтр	Бостан[4]
Дата ўтварэння	6 лютага 1788
Кіраўнік	Мора Хілі[d]
Насельніцтва	▲7 029 917 чал. (1 красавіка 2020)[5]
Плошча	27 336 км²
Вышыня над узроўнем мора	150 м
Часавы пояс	EDT[d] і зона Амерыка/Нью-Ёрк[d]
Код ISO 3166-2	US-MA
Афіцыйны сайт (англ.)
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Бостан

Сталіца Масачусетса і найбольш населены горад у Новай Англіі — Бостан, горад значнага уплыву на амерыканскую гісторыю, навуку і прамысловасць рэгіёну. Самы ўсходні пункт садружнасці — паўвостраў Кейп-Код.

Назва

Назва садружнасці паходзіць ад наймення зніклага індзейскага племені масачусет, якое насяляла тэрыторыю Масачусетса да XVII стагоддзя.

Гісторыя

Горад Плімут быў месцам першай калоніі ў Новай Англіі, заснаванай у 1620 годзе «Айцамі-пілігрымамі», пасажырамі Мейфлаўэр. У 1692 годзе мястэчка Сейлем і навакольныя тэрыторыі зазналі адзін з самым ганебных амерыканскіх выпадкаў масавай істэрыі — «Паляванне на сейлемскіх ведзьмаў». У 1777 годзе генерал Генры Нокс заснаваў «Спрынгфілдскі арсенал», які падчас Прамысловай рэвалюцыі каталізаваў шматлікія важныя тэхналагічныя дасягненні, у тым ліку узаемазаменныя дэталі. У 1786 годзе адбылося «Непадпарадкаванне Шэйса», паўстанне ветэранаў Вайны за незалежнасць ЗША, якое прычынілася да Філадэльфійскага канвента. У XVIII стагоддзі пратэстанцкае Першае вялікае абуджэнне, што пракацілася па Атлантычным свеце, спарадзілася дзейнасцю Нортгемптанскага прапаведніка Джонатана Эдвардса. У канцы XVIII стагоддзя Бостан стаў вядомы як «Калыска Свабоды» за агітацыю, што прывяла да Амерыканскай рэвалюцыі. Хартыя Калоніі Масачусецкага заліва.

Эканоміка

Спачатку залежны ад сельскай гаспадаркі, рыбалоўства і гандлю, Масачусетс ператварыўся ў вытворчы цэнтр падчас Прамысловай рэвалюцыі. У XX стагоддзі гаспадарка Масачусетса пераключылася з прамысловасці на сферу паслуг. Сучасны Масачусетс — сусветны лідар у біятэхналогіі, інжынерыі, вышэйшай адукацыі, фінансах і марскім гандлі.

Валавы прадукт садружнасці за 1999 год склаў 262 млрд долараў, 11-ы па ЗША. У 2002 годзе асабісты даход на чалавека ў штаце складаў каля 40 тысяч долараў, трэці па краіне.

Асноўная сельскагаспадарчая прадукцыя садружнасці — морапрадукты, высадкі, малочныя прадукты, журавіны і гародніна. Асноўная прамысловая прадукцыя — станкі, электрычнае абсталяванне, навуковыя прылады, друк і выдавецтва, а таксама турызм. Таксама важную эканамічную ролю граюць вышэйшая адукацыя, ахова здароўя і фінансавыя службы.

Судовая сістэма і злачыннасць

Судовая сістэма штата Масачусетс складаецца з Вярхоўнага суда, Апеляцыйнага суда, Выканаўчага апарата суда першай інстанцыі, сямі дэпартаментаў суда першай інстанцыі, Службы прабацыі Масачусетса і Упраўлення камісара прысяжных.^[6]

Агулам у 2019 годзе ў штаце зарэгістравана 200 523 злачынствы, што на 0,51% больш за 2018 год. Арыштавана было 97 031 чалавек.^[7]

Дэмаграфічная інфармацыя

Насельніцтва садружнасці (у 2003 годзе) складала 6,4 мільёна чалавек.

Больш за 80 % насельніцтва Масачусетса жыве ў агламерацыі Вялікі Бостан.

Рэлігійная прыналежнасць насельніцтва:

• Каталікі — 54 %
• Пратэстанты — 27 %
• Іншыя хрысціяне — 1 %
• Іншыя рэлігіі (у асноўным іўдзеі) — 5 %
• Атэісты — 8 %

Асноўныя пратэстанцкія групы: баптысты — 4 % ад насельніцтва садружнасці, Епіскапальная царква ЗША — 3 %, мэтадысты і кангрэгацыяністы — па 2 %

Вядомыя асобы

• Уітні Сміт
• Леанард Бернштэйн
• Натаніэль Готарн
• Эмілі Дзікінсан
• Сільвія Плат
• Эдвард Лі Торндайк
• Фрэд Ален
• Грэнвіл Стэнлі Хол
• Уільям Лойд Гарысан