Мікалай Сяргеевіч Акулаў

Мікалай Сяргеевіч Акулаў (12 снежня 1900, Арол — 21 лістапада 1976) — беларускі фізік, спецыяліст у галіне ферамагнетызму. Доктар фізіка-матэматычных навук (1936), прафесар (1931), акадэмік АН БССР (1940)^[2]. Лаўрэат Сталінскай прэміі (1941).

Мікалай Сяргеевіч Акулаў
Дата нараджэння	12 (25) снежня 1900
Месца нараджэння	Арол, Арлоўская губерня, Расійская імперыя
Дата смерці	21 лістапада 1976(1976-11-21) (75 гадоў)
Месца пахавання	Адзінцоўскі раён
Грамадзянства	Расійская імперыя  СССР
Род дзейнасці	фізік
Навуковая сфера	Ферамагнетыкі
Месца працы	МДУ Маскоўскі дзяржаўны ўніверсітэт інжынернай экалогіі[d] Фізіка-тэхнічны інстытут НАН Беларусі
Навуковая ступень	доктар фізіка-матэматычных навук (1936)
Навуковае званне	прафесар,акадэмік АН БССР
Альма-матар	фізіка-матэматычны факультэт Маскоўскага дзяржаўнага ўніверсітэта[d] (1926) МДУ[1]
Навуковы кіраўнік	У. К. Аркадзьеў
Вядомыя вучні	Leonid Kirensky[d], Konstantin Belov[d] і Evgeny Kondorsky[d]
Прэміі
Узнагароды	Медаль «За працоўную доблесць» Медаль «За доблесную працу ў Вялікай Айчыннай вайне 1941-1945 гг.» Прэмія імя М. В. Ламаносава

У Вікіпедыі ёсць артыкулы пра іншых людзей з прозвішчам Акулаў.

Біяграфія

Нарадзіўся ў Арле. Скончыў фізіка-матэматычны факультэт МДУ імя М. В. Ламаносава (1926). Кандыдат фізіка-матэматычных навук (1929). Доктар фізіка-матэматычных навук (1936). Прафесар МДУ (1931). У 1931-54 загадчык кафедрай магнетызму МДУ^[2], адначасова ў 1940—1946 акадэмік-сакратар Аддзялення тэхнічных навук АН БССР. Працаваў у МДУ да 1954. У 1955—1957 — прафесар Маскоўскага інстытута хімічнага машынабудавання. У 1959-64 загадчык лабараторыяй Фізіка-тэхнічнага інстытута^[2], з 1963 — загадчык аддзела фізікі неразбуральнага кантролю АН БССР, з 1967 — загадчык лабараторыі гэтага аддзела^[2].

Навуковая праца

Асноўныя працы прысвечаны ферамагнетызму. Сфармуляваў у 1928 закон індукаванай анізатрапіі, які ўсталёўвае сувязь паміж магнітнымі і механічнымі ўласцівасцямі ферамагнетыкаў^[2] і грае вялікую ролю ў сучаснай тэорыі магнітных матэрыялаў. Выявіў тэмпературную залежнасць анізатрапіі ферамагнетыкаў.

У 1934 незалежна ад Ф. Бітэра прапанаваў метад магнітнай металаграфіі і эксперыментальна даказаў існаванне абласцей спантанага намагнічвання ферамагнетыкаў. Даследаваў уплыў магнітных палёў і пругкіх высілкаў на розныя фізічныя характарыстыкі ферамагнітных металаў, вывучаў тэмпературную залежнасць найважнейшых магнітных параметраў.

Стварыў метады аналізу ферасплаваў і спосабы знаходжання дэфектаў у металічных вырабах. Стварыў апаратуру па неразбуральным метадам кантролю прамысловай прадукцыі — дэфектаскопы, магнітны анізометр, магнітны мікраметр і інш.

Аўтар прац па тэорыі хімічнай дынамікі і ланцуговых працэсаў, фізіцы гарэння, тэорыі пластычнасці і трываласці, статыстычнай тэорыі дыслакацыі, сегнетаэлектрычнасці, біяфізікі^[2].

Пры непасрэдным удзеле М. С. Акулава быў створаны Інстытут прыкладной фізікі НАН Беларусі.

Сачыненні

• Ферромагнетизм. М.; Л., 1939.
• Основы химической динамики. М., 1940.
• Теория цепных процессов. М.; Л., 1951.
• Дислокация и пластичность. — Минск: Изд-во АН БССР, 1961.

Ушанаванне

• Прэмія Германскай акадэміі навук (1930)
• Прэмія Ракфелераўскага фонду (ЗША, 1932)
• Прэмія Германскай Акадэміі навук (1930-я)
• Сталінская прэмія (1941) — за ўжыванне распрацаванай ім тэорыі ферамагнетызму да дэфектаскапіі металаў, II ступень.
• Прэмія імя М. В. Ламаносава (1953).
• Дзяржаўная прэмія БССР (1976, пасмяротна)^[2]
• У Мінску на будынку Інстытута прыкладной фізікі (да 1980 Аддзел неразбуральнага кантролю) АН БССР (вул. Акадэмічная, 16) у 1977^[3] г. ўстаноўлена мемарыяльная дошка^[2] (сілумін; скульпт. А. Веліксонаў)^[3].

Зноскі

1. Матэматычная генеалогія — 1997.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q829984'></a>
2. т. 5. Биографический справочник. Мн: Издательство «Белорусская советская энциклопедия» имени Петруся Бровки, 1982. 29 с.
3. Збор помнікаў гісторыі і культуры Беларусі / АН БССР. Ін-т мастацтвазнаўства, этнаграфіі і фальклору; Рэд. кал.: С. В. Марцэлеў (гал. рэд.) і інш. — Мн.: БелСЭ, 1988. — Мінск. — 333 с.: іл. — ISBN 5-85700-006-8.