Місісіпская археалагічная культура

Місісі́пская культура (англ.: Mississippian culture) — археалагічная культура ў даліне ракі Місісіпі ў VIII - XVI стст.

Місісіпская культура Бронзавы век
Рэканструкцыя паселішча Місісіпскай культуры
Геаграфічны рэгіён	Паўночная Амерыка
Лакалізацыя	ЗША
Датаванне	другая палова 1 тысячагоддзя да н.э. — першая палова 2 тысячагоддзя да н.э.
Носьбіты	індзейцы
Тып гаспадаркі	земляробства
Пераемнасць
Лясны перыяд у Паўночнай Амерыцы →
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Асаблівасці

Місісіпская археалагічная культура ўзнікла ў другой палове 1 тысячагоддзя н. э. і спалучала элементы, характэрныя для ранейшых культур на поўдні, бліз вусця ракі Місісіпі і тэрыторыі сярэдняга захаду сучасных ЗША. На працягу некалькіх стагоддзяў яна пашырылася ўздоўж даліны Місісіпі і яе прытокаў. У выніку склалася некалькі буйных рэгіянальны культур — сярэднемісісіпская культура, культура Паўднёвых Апалачаў, Кадаанская археалагічная культура, культура Плакемін і інш. Іх агульнымі рысамі з'яўляюцца наступныя:

• Насыпныя пірамідальныя тэрасы, якія, відавочна, служылі асновамі для драўляных пабудоў.
• Ручное земляробства. Асноўнай сельскагаспадарчай раслінай з'яўлялася кукуруза.
• Здабыча і выплаўка медзі. Захаваліся медныя арнаментаваныя пласціны. Здабычы жалеза і выплаўкі бронзы прадстаўнікі Місісіпскай культуры не ведалі.
• Выкарыстанне ракавін рачных (радзей марскіх) малюскаў для вытворчасці керамікі.
• Шырокая гандлёвая сетка ўздоўж ракі Місісіпі і яе прытокаў.
• Узнікненне сацыяльнай няроўнасці і інстытуту правадыроў.

Адным з найбуйнейшых і паселішчаў была Кэхокія на тэрыторыі сучаснага штата Ілінойс, дзе развівалася здабыча медзі. Яе росквіт прыпаў на XII - сярэдзіну XIV стст.

Перыядызацыя

Агульнапрынятая перыядызацыя Місісіпскай культуры:

• Ранні Місісіпскі перыяд (да XII ст.) — пераход лясных паляўнічых плямён да аселага вобраза жыцця.
• Сярэдні Місісіпскі перыяд (XIIII - XIV стст.) — росквіт Місісіпскай культуры, складанне буйных населеных цэнтраў, спецыялізацыя ў вытворчай сферы.
• Позні місісіпскі перыяд (XV - першая палова XVI стст.) — заняпад, пашырэнне ваенных дзеянняў і знікненне.

Заняпад

Канчатковых прычын заняпаду і знікнення агульнай Місісіпскай культуры не выяўлена. Мяркуюць, што гэта можа быць звязана з ростам сацыяльнай няроўнасці і буйных ваенна-палітычных аб'яднанняў накшталт пазнейшых канфедэрацый плямён паўночнаамерыканскіх індзейцаў. На карысць гэтага довада кажа пашырэнне рэгіянальных асаблівасцяў. У XVI ст. іспанцы арганізоўвалі з Мексікі некалькі даследчых экспедыцый, якія пакінулі апісанні позніх місісіпскіх паселішчаў і іх насельнікаў. Адносіны паміж іспанцамі і карэнным насельніцтвам складваліся па-рознаму, у тым ліку мелі варожы характар. Аднак пранікненне іспанцаў не было заваяваннем, кантакты не сталі сталымі. Існуе магчымасць, што іспанскія даследчыкі незнарок занеслі эпідэмічныя захворванні, якія прывялі да высокай смяротнасці і заняпаду гандлёвых і культурных сувязяў.

Спасылкі

• На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Місісіпская археалагічная культура
• Mississippian Period: Overview
• Mississippian Culture. Native American Farmers of the American Midwest and Southeast Архівавана 11 ліпеня 2014.
• Cahokia as copper center of America(недаступная спасылка)