Надзея Дурава (опера)

«Надзея Дурава» («1812 год») — опера кампазітара Анатоля Багатырова ў 4 дзеях і 5 карцінах^[1], напісаная ў 1946 годзе. Яна была пастаўлена упершыню на рускай мове ў 1947 годзе Ансамблем савецкай оперы Усерасійскага тэатральнага таварыства у канцэртным выкананні ў суправаджэнні фартэпіяна^[1].

Надзея Дурава
Кампазітар	Анатоль Васільевіч Багатыроў
Мова лібрэта	руская
Дзеяў	4
Карцін	5
Першая пастаноўка	1946

Пераклад на беларускую мову зроблены А. Вялюгіным^[2]. Прэм’ера адбылася 22 снежня 1954^[2] (або 1956^[1][3]) на сцэне Дзяржаўнага тэатра оперы і балета Беларусі (дырыжор Л. Любімаў, рэж. Л. Александроўская, мастак С. Нікалаеў; хормайстры М. Прысёлкаў і Т. Арлова; балетмайстар К. Мулер; Дураў — Л. Бражнік, М. Зюванаў; Надзея Дурава — Л. Галушкіна, К. Кудрашова; Дзяніс Давыдаў — М. Ворвулеў, Палонскі — Б. Нікольскі, Г. Дзмітрыеў; Астахава — Р. Млодак, Юленька, яе дачка — Т. Шымко, Н. Нікеева; Сцепаніда — І. Курсакова, Аракчэеў — С. Івашчанка)^[2].

Сюжэт

Партрэт Надзеі Дуравай, якая стала прататыпам галоўнай гераіні

У оперы адлюстравана тэма подзвігу Надзеі Дуравай  (руск.) — гераіні Грамадзянскай вайны 1812 года^[4]. Лібрэта І. Келера з рускай на беларускую мову пераклаў А. Вялюгін^[1].

У оперы перададзена патрыятычнае натхненнем рускага народа ў 1812 г. Разам з ваярамі, якія выконваюць свой доўг, паказаны баязлівая памешчыца і жорсткі Аракчэеў^[1]. Кампазітар выкарыстаў у музыцы сапраўдныя песні тых гадоў, але твор не з’яўляецца стылізацыяй. Гэта сучасны твор пра мінулае, які нагадвае сучаснікам Вялікай Айчыннай вайны пра подзвігі рускай жанчыны ў 1812 годзе^[1].

Акцёры

• Надзея Дурава — Лідзія Галушкіна^[5][6]
• Дураў — Леанід Бражнік
• Аракчэеў
• Памешчыца
• Дзяніс Давыдаў — Анатоль Генералаў^[7], Мікалай Сярдобаў^[8], Мікалай Ворвулеў^[9]
• Якуб — Р. Яўраеў
• Палонскі — Б. Нікольскі
• Сцепаніда — В. Валчанецкая^[10]

Іншае

Мастацкае афармленне оперы было распрацавана мастаком С. Нікалаевым^[11].

Крытыка

Нягледзячы на роўны прафесійны акцёрскі ансамбль, недахопы драматургіі твора і статычнасць музычных вобразаў не заўсёды дазвалялі акцёрам ствараць праўдзівыя характары. Рэжысёрская канцэпцыя пастаноўкі адпавядала жанравай спецыфіцы эпічнай оперы, значную ролю ў якой адыгрывалі масавыя эпізоды, дзе падкрэслена сувязь асобных герояў з народам (маналог Надзеі з хорам, клятва Давыдава інш.)^[2].

Зноскі

1. Опера Анатолия Богатырёва «Надежда Дурова» Архівавана 18 мая 2015. (руск.)
2. Г. Р. Куляшова. «Надзея Дурава» // Тэатральная Беларусь: энцыклапедыя : у 2 т. / рэдкал.: Г. П. Пашкоў [і інш.]. — Мн.: Беларуская Энцыклапедыя, 2003. — Т. 2. — 571 с. — 4 000 экз. — ISBN 985-11-0259-8.
3. Анатоль Васільевіч БАГАТЫРОЎ
4. БАГАТЫРОЎ АНАТОЛЬ ВАСІЛЕВІЧ(недаступная спасылка)
5. Лідзія Галушкіна ў партыі Надзеі
6. Сцэна са спектакля Беларускага дзяржаўнага Вялікага тэатра оперы і балета «Надзея Дурава» кампазітара А. Багатырова, пастаўленых рэжысёрам Л. Александроўскай, з удзелам Л. Галушкінай (у ролі Надзеі Дуравай), Р. Яўраева (у ролі Якуба), (Б. Нікольскага) (у ролі Палонскага) падчас запісу тэлеперадачы пра прэм’еру оперы на студыі Мінскага тэлебачання. 8 студзеня 1957 года. Фотаздымак
7. «Непагаснае святло душы» (недаступная спасылка)
8. Сердобов Николай Николаевич // Биографический справочник. — Мн.: «Белорусская советская энциклопедия» имени Петруся Бровки, 1982. — Т. 5. — С. 568. — 737 с.
9. Ворвулев Николай Дмитриевич // Биографический справочник. — Мн.: «Белорусская советская энциклопедия» имени Петруся Бровки, 1982. — Т. 5. — С. 125. — 737 с.
10. Волчанецкая Валентина Фёдоровна // Биографический справочник. — Мн.: «Белорусская советская энциклопедия» имени Петруся Бровки, 1982. — Т. 5. — С. 123. — 737 с.
11. Эскізы дэкарацый С. Нікалаева да оперы «Надзея Дурава» кампазітара А. Багатырова. 1956. Фотаздымкі