Оўэн Цюдар

Оўэн (Оўайн) Цюдар (Owen Tudor, першапачаткова Owain ap Meredydd або Owen ap Meredith ap Tewdwr; каля 1400 — 2 лютага 1461) — валійскі землеўладальнік і салдат, нашчадак валійскага кіраўніка Рыс ап Грыфіда. Лічыцца заснавальнікам дынастыі Цюдараў, паколькі менавіта ён прыняў на англійскі манер прозвішча Цюдар у гонар свайго дзеда Тыдыра ап Гаронві (вал.: Tudur ap Goronwy)^[10]. Яго ўнук Генрых VII стаў першым каралём Англіі з гэтага роду.

Оўэн Цюдар
англ.: Owen Tudor вал.: Owain ap Maredudd ap Tudur
Нараджэнне	каля 1400[1][2] Уэльс, Каралеўства Англія
Смерць	2 лютага 1461[3][4] Херэфард, Графства Херэфардшыр, Заходні Мідленд[d], Англія
Месца пахавання	Херэфард
Род	Цюдары
Бацька	Maredudd ap Tudur[d]
Маці	Margaret Fychan[d][5]
Жонка	Кацярына Валуа[d][6][7]
Дзеці	Эдмунд Цюдар[6], Джаспер Цюдар[d][6], daughter Tudor[d][5], Owen Tudor[d][5], Margaret Tudor[d][5] і Sir David Owen[d][8]
Бітвы	Вайна пунсовай і белай ружы
Медыяфайлы на Вікісховішчы

У Вікіпедыі ёсць артыкулы пра іншых людзей з прозвішчам Цюдар.

Фамільны герб Цюдараў.^[9]

Біяграфія

Оўэн паступіў на службу да Кацярыны Валуа пасля смерці яе мужа Генрыха V у 1422 годзе. Праз некалькі месяцаў яны сталі палюбоўнікамі і, магчыма, тайна абвянчаліся.^[11] Розныя крыніцы праведамляюць пра ад чатырох да шасці дзяцей у іх:

• Тасінда Цюдар^[12] (1425—1469);
• Оўэн (Томас) Цюдар (6 лістапада 1429—1502), манах Вэстмінстэрскага абацтва;
• Эдмунд Цюдар, 1-ы граф Рычманд (каля 1430 — 1 лістапада 1456), быў у шлюбе з Маргарытай Бофарт, іх сын стаў каралём Англіі Генрыхам VII;
• Джаспер Цюдар (1431 — 21/26 снежня 1495), граф Пембрук, герцаг Бедфард;
• Маргарыта^[13] (?), манашка;
• Кацярына^[13] (3 студзеня 1437 — пам. рана).

Кацярына сканала 3 студзеня 1437 года пры родах.

У старасці Оўэн прыняў удзел у вайне Пунсовай і Белай ружы. 2 лютага 1461 ён камандаваў войскамі Ланкастэраў у бітве пад Мортымер-Крос супраць прыхільнікаў Ёркаў і будучага караля Эдуарда IV. Пацярпеўшы паражэнне быў узяты ў палон і абезгалоўлены^[14]. Да апошняга моманту ён не верыў, што яго пакараюць смерцю; паводле легенды, ён сказаў: «Галаве гэтай належыць быць схіленай перад каралевай». Гэта пакаранне стала часткай помсты Эдуарда Ёркскага за яго бацьку, які загінуў за месяц да Мортымер-Кроса пры Уэйкфілдзе^[15].

Зноскі

1. National Library of Wales archives and manuscripts catalogue Праверана 21 снежня 2020.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q25877697'></a>
2. Griffiths R. A. Tudor, Owen [Owain ap Maredudd ap Tudur (c. 1400–1461)] // Oxford Dictionary of National Biography / C. Matthew — Oxford: OUP, 2004.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q17565097'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q19873726'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q5145336'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q34217'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q217595'></a>
3. Lundy D. R. Owen Tudor // The Peerage Праверана 9 кастрычніка 2017.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q67129259'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q21401824'></a>
4. Pas L. v. Owen Tudor // Genealogics — 2003.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q19847329'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q19847326'></a>
5. Lundy D. R. The Peerage

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q67129259'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q21401824'></a>
6. Kindred Britain

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q75653886'></a>
7. (unspecified title) Праверана 7 жніўня 2020.
8. Pas L. v. Genealogics — 2003.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q19847329'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q19847326'></a>
9. Herbert Norris. Medieval costume and fashion. Dover Publications, 1998. ISBN 0-486-40486-2. pp. 376—377.
10. Davies, John. A History of Wales, Penguin, 1994, ISBN 0-14-014581-8 (Revised edition 2007, ISBN 0-14-028475-3), table on p.204
11. Howell Thomas Evans. Wales and the wars of the Roses. University press, 1915. p. 67.
12. Існуюць варыянты яе імя Ясіна (Jasina), Ясінда (Jasinda), акрамя таго, часам год нараджэння прыводзіцца як 1433.
13. У некаторых крыніцах лічыцца, што Кацярына і Маргарыта варыянты імя адной дачкі Оўэна.
14. Celtic Culture: A historical evcyclopedia, V. I, A-Celti. Santa Barbara, ABC-CLIO. 2006. p. 1697.
15. Griffiths, Ralph A.; Thomas, Roger. Making of the Tudor Dynasty. — Wren Publishers, 1998. — P. 53. — 210 p. — ISBN 090577826X.