Падзелы Рэчы Паспалітай
Тэратырыяльныя падзелы Рэчі Паспалітай паміж Расеяй, Прусіяй і Аўстрыяй. From Wikipedia, the free encyclopedia
Remove ads
Падзе́лы Рэ́чы Паспалі́тай — шэраг геапалітычных падзей канца ХVIII стагоддзя, у выніку якіх Рэч Паспалітая Абодвух Народаў знікла з карты Еўропы як дзяржаўнае ўтварэнне.
Першы падзел
Першы падзел Рэчы Паспалітай адбыўся ў 1772 годзе. Перад ім Расія развязала пытанне аб дысідэнтах, але Сойм адхіліў яе прапановы. Тады Расія і Прусія пайшлі на стварэнне канфедэрацый у Слуцку і Торуні, якія дабіліся прыняцця закону аб раўнапраўі, а таксама пацвердзілі шляхецкія правы. Тады ўжо паўстала каталіцкая шляхта (гл. Барская канфедэрацыя). Але канфедэраты прайгралі вайну з Расіяй, і Аўстрыя, Прусія і Расія падзялілі Рэч Паспалітую. Аўстрыя і Прусія анексавалі частку земляў Польшчы, Расія — Усходнюю Беларусь і Інфлянты. Перадумовамі падзелу былі поўная палітычная анархія ў Рэчы Паспалітай і няздольнасць магнатаў пераадолець рознагалоссі.
Remove ads
Другі падзел
Пасля Першага падзелу Станіслаў Аўгуст Панятоўскі, кароль Рэчы Паспалітай, стаў на чале памяркоўных рэфарматараў. Была створана Адукацыйная камісія, абмежаванае права liberum veto. Вяршыняй рэформ стаў Вялікі Сойм 1788—1792 гг. Сойм павялічыў войска да ста тысяч, забараніў усялякія канфедэрацыі. 3 мая 1791 года Сойм зацвердзіў Канстытуцыю. Але Расія адразу зрэагавала: была створана Таргавіцкая канфедэрацыя ворагаў рэформ, і тыя папрасілі Расію пра падтрымку. Вайна 1792 скончылася поўнай паражэннем Рэчы Паспалітай і новым падзелам, які замацаваў гарадзенскі сойм 1793 годзе.
Remove ads
Трэці падзел
Пасля гэтых падзей патрыятычныя колы грамадства пачалі рыхтавацца да паўстання, якое пачалося 24 сакавіка 1794 года. Але паўстанцы былі разбіты ў тым жа годзе, а ў пачатку 1795 Рэч Паспалітая знікла з карты Еўропы.
 | Для паляпшэння артыкула пажадана |
Гл. таксама
Спасылкі
На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Падзелы Рэчы Паспалітай
Wikiwand - on
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Remove ads