Параская хроніка

Параскі мармур (лац.: Marmor Parium, англ.: Parian Marble or Parian Chronicle) — важная крыніца старажытнагрэчскай храналогіі, складзеная ў 264 да н.э.

Фрагмент Параскага мармура з Параскага музея.

Першая частка храналагічных табліц была набытая для англійскага графа Томаса Говарда  (англ.) ў Смірне (Малая Азія) і перапраўлена ў 1627 годзе ў Англію, дзе ўпрыгожвала дом графа, вядомага прыхільніка мастацтваў. У 1628 годзе юрыст Каралеўскага суда і ў той жа час даследчык антычнасці Джон Сэлдэн  (руск.) (John Selden) з двума памоцнікамі пераклаў надпіс са старажытнагрэчаскай мовы і апублікаваў яго ў Лондане («Marmora Arundelliana»). У 1667 годзе ўнук графа, лорд Генры Говард, падараваў дзедаву археалагічную калекцыю Оксфардскаму ўніверсітэту, сёння яна захоўваецца ў Эшмалаўскім музеі пры ўніверсітэце. Але верхняя частка пліты, на якой былі высечаны табліцы, знікла, і змесціва страчанай часці паведамляе толькі каталог, складзены праз Сэлдэна. Оксфардскі фрагмент сягае ў час 895—355 гг. да н.э.

У 1897 на грэчаскім востраве Парас быў выяўлены другі фрагмент храналагічных табліц, што сягае ў час 336—299 гг. да н.э. Сёння ён захоўваецца ў Параскім музеі.

Параскі мармур утрымлівае хроніку падзей грэчаскага сусвета, у асноўным палітычных, релігійных і літаратурных, пачынаючы з легендарнага афінскага цара Кекрапа (праўленне якога датавана 1581 да н.э.), і заканчваецца на 299 да н. э. Першы радок адносіцца да часу стварэння хронікі, архонцтва ў Афінах Дыягнета (264/263 гг. да н.э.), адкуль адлічваецца час падзей.
Лакальная гісторыя вострава Парас, у адрозненне ад афінскай, ігнаруецца за выключэннем імя параскага архонта (не ўзноўлена) у год стварэння хронікі.
Крыніцы хронікі не вызначаны. Тэкст напісаны на атычным дыялекце з малым дамескам іанійскага дыялекта.

Магчыма, Парас быў адно толькі крыніцай мармуру, славутага якасцю ў антычным свеце.

Храналогія

Усе даты даюцца ў гадах да н.э.

Падзея	Параскі мармур	Іншыя крыніцы	Каментар
Першы цар Кекрап  (руск.) зацараваўшы ў Афінах	1582	1556	З храналогіі Еўсевія  (руск.)
Патоп Дэўкаліёна знішчыў чалавецтва	1529	1526	З храналогіі Еўсевія
Заснаванне Фіваў праз фінікійца Кадма	1519	1321	З храналогіі Еўсевія, хаця Еўсевій падае і ранейшыя даты існавання Фіваў
Паход амазонак у Атыку	1256	каля 1210	З храналогіі Еўсевія
Грэкі здабылі Трою	1209	1184	храналогія Эратасфена
Заснаванне праз грэкаў Мілета ды іншых іанійскіх гарадоў у Малой Азіі	1077	1044	храналогія Эратасфена. Паводле Еўсевія Мілет заснаваны ў 1286, а іанійская каланізація распачалася ў 1036
Пачатак творчасці Гамера	907	1084	храналогія Эратасфена.
Пачатак штогадовага архонцтва ў Афінах	645	682	Пачатак штогадовага архонцтва ўстаноўлены паводле пераліку архонтаў
Цар персаў Кір здабыў Сарды	541	547	старажытжнаперсідскі надпіс
Дарый I стаў царом персаў	520	522	старажытнаперсідскі надпіс
Марафонская бітва	491/490	490
Нараджэнне Еўрыпіда	486	481/480	Большасць са свядэцтваў
Пердыка II стаў македонскім царом	463	454	гісторыкі прымаюць на грунце генеалогіі македонскіх цароў

Сеціва

Лагатып Вікіцытатніка

У Вікікрыніцах ёсць тэксты па тэме
Параская хроніка

• Паросская хроника // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона: В 86 томах (82 т. и 4 доп.) (руск.). — СПб., 1890—1907.
• «Паросский мрамор», бібліятэка на сайце ancientrome.ru
• The Parian Marble, Ashmolean Museum Архівавана 28 жніўня 2008. пераклад на англійскую з грэчаскай
• M. Berti (ed.), Digital Marmor Parium (Universität Leipzig) Архівавана 23 верасня 2019.